Normering

Definitie

...

Alias: -

Normering

De normering is de maatstaf die gehanteerd wordt bij het becijferen van toetsen. Er zijn twee manieren om te normeren: relatief en absoluut. Bij een absolute normering geldt voor iedereen dezelfde norm. Bijvoorbeeld: bij elke twee fouten gaat er een punt af. Het is duidelijk, maar kan soms erg pijnlijk zijn.

Bij een relatieve normering wordt achteraf vastgesteld of de leerprestaties voldoende of onvoldoende zijn. Als in het onderwijs alle kinderen dezelfde kennisbasis moeten hebben, dan is een absolute normering nodig. Maar daarnaast is het ook goed om op pedagogische gronden voor een relatieve normering te kiezen.

Bron: https://wij-leren.nl/normering.php

Activerend onderwijs

Definitie

...

Alias: ...

Activerend onderwijs

Activerend onderwijs gaat uit van de grondgedachte dat leerstof beter beklijft als de leerlingen actief betrokken zijn bij het onderwijs. Er worden allerlei activerende werkvormen gebruikt om de leerlingen te betrekken bij de les.

Het activeren van de leerlingen begint al bij de instructie, door kinderen te stimuleren om mee te denken en vragen te stellen die daartoe uitnodigen. Het inzetten van activerende werkvormen tijdens de les zorgt ervoor dat de leerlingen actief meedoen.

Bron: https://wij-leren.nl/activerend-onderwijs.php

Metacognitieve kennis

Definitie

Kennis over het cognitief functioneren; leren hoe je moet/kunt leren.

Alias: -

Metacognitieve kennis

Kennis over hoe we over onszelf denken, hoe we leren.

Zie ook: Belangrijke onderwijskundige begrippen - Metacognitie

Bron: Onderwijskunde als ontwerpwetenschap - van leren naar instructie, Martin Valcke (Deel-1)

Metacognitieve kennis

Kennis over onze eigen cognitie, over onze eigen kennisverwerving. Metacognitie is iemands kennis over de eigen cognitieve processen en producten en de actieve monitoring en uiteraard de eruit volgende regulatie van deze processen bij cognitieve objecten en/of data waarop ze betrekking hebben. Cognitie over cognitie, denken over je eigen denken.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/l/leg-de-volgende-begrippen-uit-declaratieve-kennis-ook-wel-conceptuele-kennis-procedure-kennis-en-metacognitieve-kennis/

Metacognitieve kennis gaat om kennis over hoe we zelf denken, hoe we leren. (...) Flavell (1987) één van de grondleggers van het onderzoek over metacognitie duidt metacognitie als variabelen in de persoon, in de taak en in de strategie, wat meteen aangeeft hoe breed het gebied is dat dit type kennis bestrijkt. Metacognitieve activiteit kan ook omschreven worden als een deel van de monitoring-activiteit; het permanent controleren, overzien van hoe we iets aanpakken. Metacognitieve kennis herkennen we in latere begrippen zoals 'regulatie', 'executieve functies', enzovoort.

Fergusson-Hessler en de Jong (1993) voegen - vanuit hun onderzoek in een aantal vakgebieden - aan deze lijst nog andere types toe:

• Kennis van situaties waarin bepaalde wetten, verbanden en formules geldig en nuttig zijn (conditional knowledge);
• Kennis van strategieën: een systematische aanpak van problemen binnen een vakgebied; een vorm van operationele kennis.

Metacognitie

Metacognitie is het 'leren over leren'. Metacognitieve strategieën zijn de tools om over het leerproces van de leerlingen te praten en er inzicht in te krijgen.

Er zijn verschillende metacognitieve strategieën: (Clarke, 2016)

1. Concentreren
2. Niet opgeven
3. Samenwerken (coöperatief)
4. Nieuwsgierig zijn
5. Proberen
6. Je fantasie gebruiken
7. Jezelf blijven verbeteren
8. Genieten van het leren

Metacognitie is een erg effectieve strategie. Als een taak ingewikkeld is, bepalen voornamelijk de metacognitieve vaardigheden en niet het intellectuele vermogen het leerresultaat.(Hattie, 2009).

Bron: https://wij-leren.nl/metacognitie.php

Metacognitie

Metacognitie is de kennis over de eigen kennis of het weten van het eigen weten. Metacognitie is een belangrijke vaardigheid van een efficiënte leervaardigheid. Als iemand beseft hoe hij/zij kennis opdoet, kan de persoon er zijn leerstrategie op richten.

Doorgaans onderscheidt men nog deelaspecten van de metacognitie:

• de zuivere kennis, inzicht in het (eigen) leerproces.
• het kunnen toepassen van deze kennis in de juiste leerprocedure.

Metacognitie is dus de studeerexpertise bij uitstek: studievaardigheid in de breedste zin van het woord.

Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Metacognitie

Wat zijn Metacognitieve vaardigheden?

Metacognitie betreft de kennis en vaardigheden om het eigen denken, handelen en leren te organiseren, te sturen en te controleren. Het gaat dan om vaardigheden voor taakoriëntatie (wat moet ik doen?), doelen stellen (wat moet ik bereiken?), plannen (hoe bereik ik dat doel?), systematisch werken (stap-voor-stap), jezelf monitoren tijdens de uitvoering (maak ik geen fouten, begrijp ik alles?), na afloop evalueren (klopt het antwoord?) en reflecteren (wat kan ik hiervan leren?).

Leerlingen met goede metacognitieve vaardigheden staan zelf aan het roer van hun leerproces waardoor zij een leertaak effectiever kunnen uitvoeren.

Bron: http://www.talenteducation.eu/toolkitforteachers/metacognicalskills/nl/wat-zijn-metacognitieve-vaardigheden/

[W]at zijn ook alweer metacognitieve vaardigheden?

'Simpel gezegd betekent het dat je kunt nadenken over je eigen leerproces en dat proces kunt sturen: wat kan en begrijp ik wel en wat niet? Waar moet ik nog aan werken en hoe kan ik dat het beste doen? Het gaat ook om planning: het kunnen inschatten wat het belangrijkste doel van een leertaak is en hoeveel tijd je daarvoor nodig hebt. Na afloop moet je jezelf kunnen evalueren: wat ging goed en wat moet ik de volgende keer anders doen? Als een leerling die vaardigheden beheerst, is hij minder afhankelijk van een leerkracht.'

Bron: https://didactiefonline.nl/artikel/hoe-leer-je-leerlingen-na-te-denken-over-hun-leerproces

Metacognitie

Conceptuele kennis en kennis van strategieën hebben beide betrekking op kennis, aangewend tijdens de uitvoering van een taak. Metacognitie daarentegen houdt in dat men die kennis van op afstand kan analyseren en reguleren en verwijst derhalve naar 'kennis over en regulatie van kennis'. Dit concept werd geïntroduceerd door Flavell (1979).

Blijkens de gegeven omschrijving bevat metacognitie twee aspecten: metacognitieve kennis: kennis over het cognitief functioneren in het algemeen en het eigen cognitief in het bijzonder, en metacognitieve activiteiten. Dit laatste verwijst naar zelfstandig aanwenden van metacognitieve kennis, uitgedrukt in activiteiten met het oog op het reguleren van eigen denk- en leerprocessen bij de uitvoering van een taak, inlcusief de daartoe veronderstelde vaardigheden.

Metacognitie heeft als object: persoon, taak en strategieën. 'Persoon' verwijst naar kennis over het cognitief functioneren van mensen in het algemeen. 'Taak' refereert aan kennis over taakkenmerken, met name over het soort informatie waarmee men moet omgaan (verbaal versus symbolisch) en over de moeilijkheidsgraad. 'Strategieën' betekent kennis over mogelijke procedures om een cognitieve opdracht uit te voeren. Hierbij onderscheidt Flavell cognitieve en regulatieve strategieën. 'Cognitieve strategie' verwijst naar een strategie bij het uitvoeren van een taak' en 'regulatieve strategie' naar zelfregulatie ('monitoring'), waarbij men de keuze van een strategie overweegt dan wel evalueert.

Bron: Leren schrijven van informatieve teksten: een ontwerponderzoek bij beginners, Lieve Vanmaele

Metacognitie is een tweede orde / hogere orde denkvaardigheid. Declaratieve kennis (definities, feiten, formules, e.d.) en procedurele kennis (methodes waarbij declaratieve kennis wordt gebruikt) zijn eerste orde denkactiviteiten.

Metacognitie bestaat uit:

• Metacognitieve activiteit: een monitoring activiteit, het permanent controleren, overzien hoe we iets aanpakken.
• Metacognitieve kennis: kennis over onze eigen cognitie (cognitieve kennis en producten), over onze kennisverwerving van declaratieve- en procedurele kennis.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/g/geef-een-omschrijving-van-het-begrip-metacognitie-aan-de-hand-van-de-volgende-punten-declaratieve-kennis-procedurele-kennis-metacognitieve-kennis-hoe-metacognitieve-kennis-ook-declaratieve-en/

Metacognitieve kennis

Dit gaat om kennis over onze eigen cognitie, over onze eigen kennisverwerving. Metacognitie is iemands kennis over de eigen cognitieve processen en producten en de actieve monitoring en uiteraard de eruit volgende regulatie van deze processen bij cognitieve objecten en/of data waarop ze betrekking hebben. Cognitie over cognitie, denken over je eigen denken.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/l/leg-de-volgende-begrippen-uit-declaratieve-kennis-ook-wel-conceptuele-kennis-procedure-kennis-en-metacognitieve-kennis/

Metacognitie

Alle kennis, opvattingen en overtuigingen rond het eigen denken en leren (metacognitieve kennis) en allerlei zelfregulatiemechanismen (metacognitieve vaardigheden). Metacognitie is vooral gerelateerd aan de doelgerichte en diag-nostische aspecten van het leerproces, om dit proces te sturen en aan te passen, daar waar cognitie veeleer gerelateerd is aan de betekenisverlening aan en het opslaan van informatie. liet verschil tussen cognitie en metacognitie kunnen we ook beschrijven als liet verschil tussen 'kennis' en 'begrijpen van de kennis' in termen van bewustzijn en afgestemd gebruik.

Metacognitieue kennis

Zelfkennis of alles wat iemand weet i.v.m. de eigen en de algemeen menselijke cognitieve processen in een samenspel van persoons-, taak- en strate-giekenmerken. Een kind kan lw. weten van zichzelf (= persoonskenmerk) dat het bij contextrijke opgaven (= taakkenmerk) zichzelf moet controleren en ook rekening moet houden met verwijswoorden die in de tekst staan (= strategiekenmerk).
In de metacognitieve kennis kunnen we drie elementen onderscheiden: — declaratieve kennisparameter met daaronder de wat-kennis; — procedurele kennisparameter met de hoe-kennis; — conditionele kennisparameter die verband houdt met de wanneer- en de waarom-kennis van het eigen denken en leren.
Vanuit reflectie op succeservaringen bouwt men metacognitieve kennis op. Sommigen stellen dat metacognitieve kennis verworven wordt op de leeftijd van acht jaar.

Metacognitieve vaardigheden of strategieën

Vaardigheden waarmee iemand zijn of haar gedachten controleert en aan cognitieve zelfregulering doet. We kunnen vier essentiële vaardigheden onderscheiden:
— de oriëntatie;
— het plannen;
— het monitoren;
— liet evalueren.

Bron: Handwoordenboek Basisonderwijs - Karl Baert, Sofie Bamelis, Hadewych Coppens & Annemie Desoete

Wat is metacognitie?

Metacognitie betekent letterlijk 'cognitie over cognitie'. Oftewel: het denken over je eigen denken.

Leren over leren
Metacognitie is dus ook het 'leren over leren' en blijkt een effectieve strategie tijdens leren. Want als een taak ingewikkeld is, bepalen voornamelijk de metacognitieve vaardigheden het leerresultaat En niet het intellectuele vermogen. Metacognitieve vaardigheden helpen je om over het leerproces van studenten te praten en er inzicht in te krijgen.

Metacognitieve vaardigheden
Metacognitieve vaardigheden Voorbeelden van metacognitieve vaardigheden zijn: concentreren, niet opgeven, samenwerken, nieuwsgierig zijn, uitproberen. fantaseren. jezelf verbeteren en genieten van leren.

Bron: https://nextlearningvalley.com/sociaal-leren-van-zandbak-tot-spoc/

Declaratieve kennis

Definitie

Feiten en concepten aangaande een kennisdomein

Alias: -

Naast procedurele en metacognivistische kennis onderscheiden cognitivisten als derde categorie van kenns: declaratieve kennis

Declaratieve kennis

Definities, formules, wetten, verschijnselen, verbanden binnen kennisdomeinen. Dit wordt dikwijls ook conceptuele kennis genoemd. Deze kennis is gemakkelijk terug te vinden in kennisbronnen zoals boeken, woordenboeken, naslagwerken, enzovoort. Declaratieve kennis wordt relatief snel verworven, maar wordt ook snel vergeten wanneer ze weinig actief wordt gebruikt.

Bron: Onderwijskunde als ontwerpwetenschap - van leren naar instructie, Martin Valcke (Deel-1)

Declaratieve kennis is een vorm van kennisrepresentatie waarbij de kennis is opgeslagen in propositionele eenheden. Hierdoor is het mogelijk deze kennis vrij vlot om te zetten in taal. Het gaat typisch om schoolse kennis of 'kennen' terwijl procedurele kennis eerder het 'kunnen' of de vaardigheden aanduidt.

Bron: Aandacht en geheugen, André Vandierendonck

Declaratieve kennis

Feiten en concepten aangaande een kennisdomein

Declaratieve kennis

Kennis van verschijnselen (feiten), in taal uitgedrukt, opgeslagen in langetermijngeheugen. "Knowing what and why"

Bron: https://quizlet.com/nl/297411986/onderwijspsychologie-hoofdstuk-2-leersoorten-en-leerstijlen-flash-cards/

Declaratieve kennis: Dit zijn definities, formules, wetten, verschijnselen en verbanden binnen kennisdomeinen. Dit type kennis is gemakkelijk terug te vinden in kennisbronnen. Declaratieve kennis vergeten we relatief snel wanneer die niet regelmatig geactiveerd wordt.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/l/leg-de-volgende-begrippen-uit-declaratieve-kennis-ook-wel-conceptuele-kennis-procedure-kennis-en-metacognitieve-kennis/

Wat is declaratieve kennis?

Kennis van feiten, begrippen, regels, principes, wetmatigheden, concepten, definities, theorieën etc. Het is veelal geabstraheerde kennis in taal uitgedrukt, die in ons geheugen ligt opgeslagen, denk aan de stelling van Pythagoras, weten wat een zonsverduistering is, weten welke landen aan Nederland grenzen, weten waarin convergente en divergente differentiatie verschillen, de relatie tussen groei en rijping kunnen uitleggen, weten wat de stellende, vergrotende en overtreffende trap is van bijvoeglijke naamwoorden. Declaratieve kennis is vooral  knowing what en why.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/w/wat-is-nbsp-declaratieve-kennis/

Welke interne organisatiestrategieën, om declaratieve kennis te ontwikkelen, kun je noemen?

• Schematiseren/ structureren: de lerende situeert nieuwe knooppunten, proposities of propositienetwerken ten opzichte van elkaar (zie vb lesnotitie, dit is externe, maar hetzelfde gebeurt intern) Ll. kan ook een verhaallijn opbouwen.
• Hierarchie aanbrengen: ordeningsprincipes hanteren: ordenen in tijd, op nummer, oorzaak-gevolg, hiërarchisch ordenen. --> voorbeeld instructiestrategie: het aanduiden van verschillen en gelijkenissen. bv poster maken van gezonde en ongezonde voeding.
• Begrippen toepassen: verschillende feiten clusteren tot een geheel bijv. begrip zoogdieren: gewervelde: honden etc
• Persoonlijke theorieën: bouwen eigen structuren op waarin declaratieve kennis gecombineerd om een en ander te verklaren.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/w/welke-interne-organisatiestrategie%C3%ABn-om-declaratieve-kennis-te-ontwikkelen-kun-je-noemen/

Declaratieve kennis

Er bestaan twee soorten declaratieve kennis: semantische en episodische. Semantische kennis is de kennis over feiten, verschijnselen, begrippen, defnitiefs, principes, procedures, regels, wetmatigheden, theorieën. Deze kennis is geabstraheerd van concrete situaties waarin het geleerd werd en is vastgelegd in taal. Dit type kennis domineert in leerboeken.

Episodische kennis heeft betrekking op persoonlijke ('autobiografische') ervaringen of gebeurtenissen en is contextgebonden (omdat deze ervaringen worden opgedaan in een bepaalde omgeving, op een bepaald tijdstip). Voorbeelden van episodische kennis zijn: herinneringen aan de eerste schooldag, een verkeersongeluk, een zware verliefdheid, de manier waarop oma koffie schonk, de keer dat bij late thuiskomst pa buitensporig kwaad was, de keer dat een vogel door de ruit vloog. Dergelijke gebeurtenissen worden niet zozeer opgeslagen in woorden, maar veeleer in (tijd- en plaatsgebonden) beelden, die weer opgeroepen kunnen worden.

Bron: Lesgeven en zelfstandig leren, Tjipke van der Veen & Titus Geerligs

Declaratieve kennis

Feiten en concepten aangaande een kennisdomein

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/s/situationele-kennis-is-kennis-van-probleemsituaties-waarin-bepaalde-declaratieve-en-procedurele-kennis-is-gebruikt-waar-kennis-wordt-toegepast-ontstaat-situationele-kennis/

Declaratieve kennis

Definities, formules, wetten, verschijnselen en verbanden binnen kennisdomeinen. Dit type kennis is gemakkelijk terug te vinden in kennisbronnen. Declaratieve kennis vergeten we relatief snel wanneer die niet regelmatig geactiveerd wordt.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/l/leg-de-volgende-begrippen-uit-declaratieve-kennis-ook-wel-conceptuele-kennis-procedure-kennis-en-metacognitieve-kennis/

Wat is declaratieve kennis?

Kennis van feiten, begrippen, regels, principes, wetmatigheden, concepten, definities, theorieën etc. Het is veelal geabstraheerde kennis in taal uitgedrukt, die in ons geheugen ligt opgeslagen, denk aan de stelling van Pythagoras, weten wat een zonsverduistering is, weten welke landen aan Nederland grenzen, weten waarin convergente en divergente differentiatie verschillen, de relatie tussen groei en rijping kunnen uitleggen, weten wat de stellende, vergrotende en overtreffende trap is van bijvoeglijke naamwoorden. Declaratieve kennis is vooral  knowing what en why.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/w/wat-is-nbsp-declaratieve-kennis/

Ontwikkelen declaratieve kennis

Welke interne organisatiestrategieën, om declaratieve kennis te ontwikkelen, kun je noemen?

• Schematiseren/structureren: de lerende situeert nieuwe knooppunten, proposities of propositienetwerken ten opzichte van elkaar.
• Hiërarchie aanbrengen: ordeningsprincipes hanteren: ordenen in tijd, op nummer, oorzaak-gevolg, hiërarchisch ordenen.
• Begrippen toepassen: verschillende feiten clusteren tot een geheel.
• Persoonlijke theorieën: leerling bouwt eigen structuren op waarin declaratieve kennis gecombineerd wordt dingen te verklaren.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/w/welke-interne-organisatiestrategie%C3%ABn-om-declaratieve-kennis-te-ontwikkelen-kun-je-noemen/

Niveaus van declaratieve kennis

Er zijn verschillende niveaus van declaratieve kennis. Een feit is het meest concrete kennisniveau terwijl een begrip het meest algemene niveau van kennis is. Hieronder worden de verschillende vormen van kennis weergegeven van het laagste tot het hoogste niveau van abstractie. Deze vormen zijn:

(1) Feiten
(2) Chronologieën
(3) Oorzaak-gevolgverbanden
(4) Gebeurtenissen
(5) Principes en generalisaties
(6) Begrippen

Ad (1) Feiten
Een feit is de meest specifieke vorm van kennis. Een feit is altijd een beschrijving: van een persoon ("Wilhelmina werd op 18-jarige leeftijd koningin van Nederland."), een plaats ("Amsterdam is de hoofdstak van Nederland."), van een ding ("De afsluitdijk is 33 kilometer lang.") of een specifiek moment in de tijd ("Met de Vrede van Munster kwam er een einde aan de Tachtigjarige Oorlog.") In een woordveld of de bijbehorende woordspin organiseer je feiten en kenmerken van personen, plaatsen, dingen en gebeurtenissen. ...

Ad (2) Chronologieën
Een chronologie is een opeenvolging van gebeurtenissen tussen twee momenten in de tijd. ... Het bijbehorende schema is een tijdbalk.

Ad (3) Oorzaak-gevolgverbanden
Een oorzaak-gevolgverband ordent gebeurtenissen in een causaal netwerk. Hierin wordt aangegeven hoe bepaalde ontwikkelingen of stappen tot een nieuwe situatie leiden....

Ad (4) Gebeurtenissen (episodes)
Een gebeurtenis vindt plaats in een bepaalde tijd en plaats, heeft bepaalde participanten, duurt een bepaalde tijd, volgt op en wordt gevolgd door andere gebeurtenissen, is door iets veroorzaakt en heeft ook zelf weer een gevolg.

Ad (5) Generalisaties
Generalisaties beschrijven algemene regels die toepasbaar zijn op specifieke situaties: "In een grote stad is er altijd veel misdaad" of "Liefde en haat zijn krachtige emoties" ... of "Water zoekt altijd het laagste punt". ...

Ad (6) Begrippen
Een feit is de meest concrete vorm van kennis, terwijl een begrip de meest abstracte vorm van kennis is. Begrippen zijn woorden die categorieën van personen, dingen, plaatsen en gebeurtenissen onder een bepaalde noemer samenvatten. Een begrippennest bevat meestal bepalende kenmerken en voorbeelden. Denk aan monarchie: het begrip heeft kenmerken en er zijn verschillende voorbeelden van te geven. ...

Bij declaratieve kennis kan een onderscheid worden gemaakt tussen episodische en semantische declaratieve kennis.
(a) Semantische declaratieve kennis
- Semantische kennis is feitenkennis. de kennis over feiten, verschijnselen, begrippen, defnitiefs, principes, procedures, regels, wetmatigheden, theorieën. Deze kennis is geabstraheerd van concrete situaties waarin het geleerd werd en is vastgelegd in taal. Dit type kennis domineert in leerboeken.
(b) Episodische declaratieve kennis
- Episodische declaratieve kennis is de kennis over specifieke gebeurtenissen.

Bron: Leren in 5 dimensies, Robert Marzano & Wietske Miedema

Bij declaratieve kennis gaat het erom te weten dat iets zo is, gaat het om het verwerven van begrippen en feiten. Hierbij is de kernfactor het leggen van verbindingen met voorkennis. ... Dit uitbreiden of elaboreren kan op verschillende manieren in verschillende fasen van het leerproces gebeuren. ... Steeds meer onderzoekers komen tot de conclusie dat leren in essentie het veranderen, uitbreiden en aanvullen van voorkennis is. Een bekende manier van elaboreren is het bedenken van analogieën. De nieuwe leerstof lijkt op eerder geleerde stof of sluit aan bij ervaringen uit het dagelijks leven. Elektrische stroom, spanning en weerstand, lijkt bijvoorbeeld op waterstroom, waterkracht en fysieke weerstand. Een andere manier van elaboreren is het vormen van mentale voorstellingen. Een derde manier van elaboreren is het bedenken van eigen voorbeelden of het trekken van gevolgtrekkingen die impliciet in een tekst blijven (inferenties).

Een tweede belangrijk leerproces bij het leren van declaratieve kennis is het organiseren. Declaratieve kennis wordt altijd gekenmerkt door relaties en structuur. Ook dit relatienetwerk moeten leerlingen verwerven. Het best doen zij dit door een eigen structuur te ontdekken of op te leggen, bijvoorbeeld door een schema te maken of via een samenvatting of onderstrepen.

Bij het leren van procedurele kennis is er sprake van een proces van kennis-compilatie. ... Sinds Anderson (1983) wordt er van uitgegaan dat er bij het leren een geleidelijke overgang plaatsvindt van het 'weten dat' (declaratieve kennis) naar het 'weten hoe' of het kunnen (procedurele kennis). Deze overgang van feitelijke kennis naar conditie-actie (als ... dan) paren vindt plaats via een proces van automatisering, dat door Anderson opgevat wordt als een proces van kennis-compilatie.

Hij onderscheidt twee soorten compilatie:

- proceduralisatie: het bouwen van nieuwe als-dan producties uit declaratieve kennis
- compositie: het samenvoegen van enkelvoudige als-dan producties in meer complexe eenheden.

Hoe meer dit proces van kennis-compliatie is gelukt, hoe meer er sprake is van automatisering, vermindering van het beroep dat op het werkgeheugen wordt gedaan. Het proces van compilatie bestaat enerzijds (proceduralisatie) uit het vormen van patroon-herkenning, naar andere situaties (generalisatie). Anderzijds (compositie) bestaat het uit het samenvoegen van kleinere procedures in grotere gehelen en het verkorten van procedures.

We lichten deze vier processen toe aan de hand van het leren lezen. Bij het leren lezen van woorden als 'vis' leren leerlingen de letters steeds sneller te herkennen en van elkaar te onderscheiden (discriminatie). Ook leren zij deze letters in verschillende combinaties (in verschillende woorden dus) te herkennen en ze leren verschillende schrijfwijzen (generalisatie). Oorspronkeijk lezen zij de letters één voor één uitvoering en hardop 'V' 'I''S', waarna zij ze bij elkaar voegen tot 'VIS'. Pas daarna kunnen zij de betekenis van het woord aflezen uit hun geheugen. Deze procedure wordt vervolgens verkort bijvoorbeeld doordat een woord als vis nu in twee lettergroepen wordt gelezen. Dan leest de leerling dus 'VI'en 'S', dat is dus 'VIS'. Doordat nu patronen van lettercombinaties kunnen worden herkend, kan de procedure verkort worden uitgevoerd. Het samenvoegen van deelprocedures tot een geheel bestaat bijvoorbeeld uit het combineren van de laatste twee stappen in de procedure: tegelijk met de synthese van de letters tot een woord vindt bijvoorbeeld het aflezen van de betekenis plaats. Een ander voorbeeld van het samenvoegen van deelprocedures bestaat uit het combineren van de eerste twee deelstappen: de afzonderlijke letters worden direct samengenomen tot het gehele woord.

Voor kenniscompilatie zijn proceduralisatie (discriminatie en generalisatie) en compositie (verkorting en samenvoeging) dus de belangrijkste mechanismen. De belangrijkste leercondities voor deze oefening zijn oefening en feedback. Door de procedures vaak uit te oefenen (oefening) en van buiten af of van binnenuit terugkoppeling (feedback) te verkrijgen, vormen de procedures zich. Het gaat erom deze condities zodanig vorm te geven dat er niet te snel verkortingen en samenvoegingen optreden, dat er voldoende discriminiaties optreden en dat er gericht generalisaties worden ingebouwd. Het verwerven van procedurele kennis is geen korte termijn aangelegenheid. Het vergt jaren van training en feedback voordat men zo ver is dat men expert is geworden.

Bron: Leren en instructie - de psychologie van de leerling en het leerproces, Monique Boekaerts & P. Robert-Jan Simons

Declaratieve kennis

Declaratieve kennis beschrijft een logisch verband tussen twee of meer begrippen (als representatie van een concept). Dit verband kan op meerdere manieren gebruikt worden. Een vaker gehanteerd voorbeeld maakt dit duidelijk. Een eerste regel is: een persoon met een leeftijd van 18 jaar of meer is volwassen. Deze regel legt de relatie tussen de leeftijd van een persoon en het begrip volwassen.

Een tweede regel is: de leeftijd van een persoon is het aantal gehele jaren tussen de geboortedatum en de huidige datum. In deze tweede regel wordt de relatie gelegd tussen de begrippen persoon en leeftijd.

Met deze twee declaratieve regels kan bepaald worden of Jan Jansen vandaag volwassen is. Maar ook het omgekeerde is mogelijk; wanneer bekend is dat iemand vandaag volwassen is, weten we ook dat deze persoon vóór een bepaalde datum (18 jaar geleden) geboren moet zijn.

Bron: Grip op processen in organisaties, Gerrit-Jan Obers & Ko Achterberg

Declaratieve kennis

Declaratieve kennis is kennis die feiten en principes uit een bepaald vakgebied omvat. Populair gesproken wordt declaratieve kennis aangeduid met vakkennis en is het de kennis zoals die in het algemeen in syllabi en leerboeken is samengebracht. In een vakgebied als Electriciteit en Magnetisme bestaat declaratieve kennis voornamelijk uit formules, betekenissen van symbolen en algemeen geldende principes. Zo is de wet van Gauss onderdeel van de declaratieve kennis en ook een principe als: geïnduceerde lading = inducerende lading behoort hiertoe. Tot voor kort speelde het onderzoek naar probleemoplossen zich voornamelijk af bij problemen waar declaratieve kennis nauwelijks een rol speelde.

Alle declaratieve kennis die nodig was om zo'n probleem op te lossen werd bij de opgave vermeld. Voorbeelden van zulke 'puzzles' zijn het kannibalen en missionarissenprobleem (zie: Larkin 1976) en het vervangen van letters door cijfers in DONALD + GERALD = ROBERT (Newell en Simon 1972). De belangstelling voor dit soort puzzles kwam hieruit voort dat men de 'pure' oplosprocessen boven water wilde brengen. Aan deze oplosprocessen (te beschouwen als algemene redeneerprocessen) werd de verklaring voor het al dan niet succesvol zijn in het oplossen toegeschreven. Voor puzzles klopte dat ook.

Een generalisatie naar problemen zoals die in het onderwijs (op tentamens en proefwerken) en in de praktijk voorkomen is echter niet zander meer mogelijk. Het oplossen van problemen in vakgebieden waarin een grote hoeveelheid conceptuele informatie (d.w.z. begrippen en hun onderlinge relaties) is samengebundeld doet niet alleen een beroep op de 'traditionele oplosprocessen' die een oplosser tot zijn beschikking heeft, maar evenzeer op zijn kennis van de conceptuele informatie. Bhaskar en Simon (1974) spreken in dit verband over probleemoplossen in semantisch Pijke domeinen. Voorbeelden van dit soort domeinen zijn vakgebieden als natuurkunde, biologie, psychologie etc. maar ook schaken valt hieronder. Het succesvol oplossen van problemen in dit soort domeinen hangt dan mede af van het kunnen afroepen uit het geheugen van declaratieve kennis in een correcte (vakinhoudelijk juiste) vorm.

Ter illustratie: als bij het oplossen van een E en M probleem noodzakelijk de wet van Coulomb gebruikt moet worden dan kunnen studenten die deze wet niet of niet juist kennen nooit succesvol zijn. Een correcte basis van declaratieve kennis is dus een noodzakelijk uitgangspunt voor probleemoplossen. Op twee momenten in het oplosproces heeft de oplosser declaratieve kennis nodig. Bij het begrijpen van het probleem en bij het oplossen. Bij het begrijpen van het probleem moet de oplosser de symbolen in het probleem kennen en zich een voorstelling kunnen vormen van de situatie van het probleem. De oplosser moet het probleem plaatsen binnen zijn bestand van declaratieve kennis. Onderzoek, van Mayer (1982) bij redactiesommen toont aan dat de interpretatie van een probleem in sterke mate bepaald kan worden door de aanwezige kennis. Mayer beweert dat studenten een 'schema' hebben voor probleemtypen. Zij hebben de informatie . hun geheugen zo gerangschikt dat zij kennis die nodig is voor een bepaald probeemtype in een 'schema' hebben opgeslagen. Dit leidt er toe dat problemen die in feite onmogelijk zijn op te lossen door de student, op grond van enkele kenmerken van probleem, gelezen worden als bekende problemen waar zij een schema voor hebben, waarna zij het probleem (ten onrechte dus) oplossen. Declaratieve kennis speelt ook een belangrijke rol bij het oplossen zelf.

Bron: Voorwaarden voor het succesvol oplossen van problemen, A.J.M. de Jong & M.G.M Ferguson-Hessler (pdf)

Declaratieve kennis is feitelijke kennis ('weten dat'). Declaratieve kennis wordt vaak verder opgedeeld in semantische kennis, d.w.z. kennis van algemene feiten (Parijs is de hoofdstad van Frankrijk; NaCI is de formule voor keukenzout), en episodische kennis, d.w.z. kennis van persoonlijke ervaringen en feiten (gisteren kwam ik Marie tegen). Tegenover declaratieve kennis staat procedurele kennis.

Procedurele kennis bestaat uit vaardigheden ('weten hoe'). Onder deze vaardigheden vallen perceptuele vaardigheden (bijvoorbeeld lezen), cognitieve vaardigheden (bijvoorbeeld schaken) en motorische vaardigheden (bijvoorbeeld fietsen).

Declaratieve en procedurele kennis hebben verschillende functies. Toch is het onderscheid niet heel erg strikt. Zo lijken cognitieve vaardigheden waarbij expliciet gebruik wordt gemaakt van een vaste set van regels (bijvoorbeeld wiskundige vaardigheden, redeneren, en probleem oplossen) vaak een sterk declaratieve component te bezitten. Kennis van deze regels lijkt niet te verschillen van declaratieve kennis, en wordt veelal ook op dezelfde wijze verworven, namelijk via expliciete instructie.

Bron: Breinmakers & breinbrekers - Inleiding cognitiewetenschap, Petra Hendriks, Niels Taatgen & Tjeerd Andringa

Metacognitie

Definitie

Kennis over het cognitief functioneren; leren hoe je moet/kunt leren.

Alias: -

Metacognitieve kennis gaat om kennis over hoe we zelf denken, hoe we leren. (...) Flavell (1987) één van de grondleggers van het onderzoek over metacognitie duidt metacognitie als variabelen in de persoon, in de taak en in de strategie, wat meteen aangeeft hoe breed het gebied is dat dit type kennis bestrijkt. Metacognitieve activiteit kan ook omschreven worden als een deel van de monitoring-activiteit; het permanent controleren, overzien van hoe we iets aanpakken. Metacognitieve kennis herkennen we in latere begrippen zoals 'regulatie', 'executieve functies', enzovoort.

Fergusson-Hessler en de Jong (1993) voegen - vanuit hun onderzoek in een aantal vakgebieden - aan deze lijst nog andere types toe:

• Kennis van situaties waarin bepaalde wetten, verbanden en formules geldig en nuttig zijn (conditional knowledge);
• Kennis van strategieën: een systematische aanpak van problemen binnen een vakgebied; een vorm van operationele kennis.

Metacognitie

Metacognitie is het 'leren over leren'. Metacognitieve strategieën zijn de tools om over het leerproces van de leerlingen te praten en er inzicht in te krijgen.

Er zijn verschillende metacognitieve strategieën: (Clarke, 2016)

1. Concentreren
2. Niet opgeven
3. Samenwerken (coöperatief)
4. Nieuwsgierig zijn
5. Proberen
6. Je fantasie gebruiken
7. Jezelf blijven verbeteren
8. Genieten van het leren

Metacognitie is een erg effectieve strategie. Als een taak ingewikkeld is, bepalen voornamelijk de metacognitieve vaardigheden en niet het intellectuele vermogen het leerresultaat.(Hattie, 2009).

Bron: https://wij-leren.nl/metacognitie.php

Metacognitie

Metacognitie is de kennis over de eigen kennis of het weten van het eigen weten. Metacognitie is een belangrijke vaardigheid van een efficiënte leervaardigheid. Als iemand beseft hoe hij/zij kennis opdoet, kan de persoon er zijn leerstrategie op richten.

Doorgaans onderscheidt men nog deelaspecten van de metacognitie:

• de zuivere kennis, inzicht in het (eigen) leerproces.
• het kunnen toepassen van deze kennis in de juiste leerprocedure.

Metacognitie is dus de studeerexpertise bij uitstek: studievaardigheid in de breedste zin van het woord.

Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Metacognitie

Wat zijn Metacognitieve vaardigheden?

Metacognitie betreft de kennis en vaardigheden om het eigen denken, handelen en leren te organiseren, te sturen en te controleren. Het gaat dan om vaardigheden voor taakoriëntatie (wat moet ik doen?), doelen stellen (wat moet ik bereiken?), plannen (hoe bereik ik dat doel?), systematisch werken (stap-voor-stap), jezelf monitoren tijdens de uitvoering (maak ik geen fouten, begrijp ik alles?), na afloop evalueren (klopt het antwoord?) en reflecteren (wat kan ik hiervan leren?).

Leerlingen met goede metacognitieve vaardigheden staan zelf aan het roer van hun leerproces waardoor zij een leertaak effectiever kunnen uitvoeren.

Bron: http://www.talenteducation.eu/toolkitforteachers/metacognicalskills/nl/wat-zijn-metacognitieve-vaardigheden/

Metacognitie wordt gezien in twee dimensies. Kennis van het eigen cognitief functioneren en het eigen zelfmanagement. De eerste omvat de declaratieve, procedurele en situationele kennis. De tweede hoort bij het plannen, evalueren en het bijstellen van eigen cognitieve processen. Bij metacognitie gaat het erom dat je vragen stelt aan jezelf tijdens het leren. Zo kom je erachter op je voldoende weet voor een toets of examen.

Leren wordt het beste gedaan als zoveel mogelijk delen van de hersenen geactiveerd worden. Juist door conflicten te krijgen leer je het beste en zul je het het beste onthouden. Je leert het beste een taal leert door naar het land te gaan waar ze deze taal spreken, in plaats van het uit een boekje leren. Dit komt omdat je dan geen conflicten met je zelf krijgt in je hersenen. Dit gebeurt wel als je in het land zelf bent en graag daar wil praten met mensen.

Bron: https://meesterschap.wordpress.com/2013/06/09/cognitivisme/

[W]at zijn ook alweer metacognitieve vaardigheden?

'Simpel gezegd betekent het dat je kunt nadenken over je eigen leerproces en dat proces kunt sturen: wat kan en begrijp ik wel en wat niet? Waar moet ik nog aan werken en hoe kan ik dat het beste doen? Het gaat ook om planning: het kunnen inschatten wat het belangrijkste doel van een leertaak is en hoeveel tijd je daarvoor nodig hebt. Na afloop moet je jezelf kunnen evalueren: wat ging goed en wat moet ik de volgende keer anders doen? Als een leerling die vaardigheden beheerst, is hij minder afhankelijk van een leerkracht.'

Bron: https://didactiefonline.nl/artikel/hoe-leer-je-leerlingen-na-te-denken-over-hun-leerproces

Metacognitie

Conceptuele kennis en kennis van strategieën hebben beide betrekking op kennis, aangewend tijdens de uitvoering van een taak. Metacognitie daarentegen houdt in dat men die kennis van op afstand kan analyseren en reguleren en verwijst derhalve naar 'kennis over en regulatie van kennis'. Dit concept werd geïntroduceerd door Flavell (1979).

Blijkens de gegeven omschrijving bevat metacognitie twee aspecten: metacognitieve kennis: kennis over het cognitief functioneren in het algemeen en het eigen cognitief in het bijzonder, en metacognitieve activiteiten. Dit laatste verwijst naar zelfstandig aanwenden van metacognitieve kennis, uitgedrukt in activiteiten met het oog op het reguleren van eigen denk- en leerprocessen bij de uitvoering van een taak, inlcusief de daartoe veronderstelde vaardigheden.

Metacognitie heeft als object: persoon, taak en strategieën. 'Persoon' verwijst naar kennis over het cognitief functioneren van mensen in het algemeen. 'Taak' refereert aan kennis over taakkenmerken, met name over het soort informatie waarmee men moet omgaan (verbaal versus symbolisch) en over de moeilijkheidsgraad. 'Strategieën' betekent kennis over mogelijke procedures om een cognitieve opdracht uit te voeren. Hierbij onderscheidt Flavell cognitieve en regulatieve strategieën. 'Cognitieve strategie' verwijst naar een strategie bij het uitvoeren van een taak' en 'regulatieve strategie' naar zelfregulatie ('monitoring'), waarbij men de keuze van een strategie overweegt dan wel evalueert.

Bron: Leren schrijven van informatieve teksten: een ontwerponderzoek bij beginners, Lieve Vanmaele

Metacognitie is een tweede orde / hogere orde denkvaardigheid. Declaratieve kennis (definities, feiten, formules, e.d.) en procedurele kennis (methodes waarbij declaratieve kennis wordt gebruikt) zijn eerste orde denkactiviteiten.

Metacognitie bestaat uit:

• Metacognitieve activiteit: een monitoring activiteit, het permanent controleren, overzien hoe we iets aanpakken.
• Metacognitieve kennis: kennis over onze eigen cognitie (cognitieve kennis en producten), over onze kennisverwerving van declaratieve- en procedurele kennis.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/g/geef-een-omschrijving-van-het-begrip-metacognitie-aan-de-hand-van-de-volgende-punten-declaratieve-kennis-procedurele-kennis-metacognitieve-kennis-hoe-metacognitieve-kennis-ook-declaratieve-en/

Meervoudige intelligentie

Definitie

Alias: -

Meervoudige intelligenties

Howard Gardner heeft acht verschillende manieren beschreven waarop je intelligent kan zijn.

1. verbaal/linguïstische intelligentie: intelligent met taal.
2. logisch/mathematische intelligentie: intelligent met rekenen.
3. visueel/ruimtelijke intelligentie: intelligent met zien.
4. muzikaal/ritmische intelligentie: intelligent met muziek.
5. lichamelijke/kinesthetische intelligentie: intelligent met bewegen.
6. interpersoonlijke intelligentie: intelligent met betrekking tot mensen.
7. intrapersoonlijke intelligentie: intelligent met betrekking tot jezelf.
8. natuurgerichte intelligentie: intelligent met betrekking tot de natuur.

Binnen het onderwijs worden de meervoudige intelligenties ingezet om adaptief onderwijs vorm te geven en om meer te differentiëren.

Bron: https://wij-leren.nl/meervoudige-intelligenties.php

Meervoudige intelligentie [Gardner]

Er wordt afgestapt van het gebruikelijke denken over intelligentie als het hebben van één begaafdheid. Hier gaat men ervan uit dat intelligentie bestaat uit meerdere begaafdheden. Intelligentie wordt gezien als het vermogen om problemen op te lossen en het vermogen om nieuwe problemen te bedenken.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acht vormen van intelligentie:
— verbaal linguïstische intelligentie (sterk zijn in: taalgebruik, grammatica);
— logisch-mathematische intelligentie (sterk zijn in: logisch nadenken);
— visueel-ruimtelijke intelligentie (sterk zijn in: beelden ...);
— muzikaal-ritmische intelligentie (sterk zijn in: muziek, ritme ...);
— lichamelijk-kinetische intelligentie (sterk zijn in: beweging, motorische beheersing ...);
— naturalistische intelligentie (sterk zijn in: omgang met planten en dieren);
— interpersoonlijke intelligentie (sterk zijn in: begrijpen van anderen); — intrapersoonlijke intelligentie (sterk zijn in: zelfkennis).

Let op: niet iedereen is het eens over het bestaan van meervoudige intelligentie en over de soorten intelligentie.

Bron: Handwoordenboek Basisonderwijs - Karl Baert, Sofie Bamelis, Hadewych Coppens & Annemie Desoete

Massive open online course (MOOC)

Alias: -

Massive open online course (MOOC)

Een massive open online course (MOOC) is een online cursus, ontworpen voor een ongelimiteerd aantal deelnemers. Een MOOC is vrij toegankelijk en gratis (tenzij je een geverifieerd certificaat wilt). Een MOOC biedt studenten niet alleen toegang tot de leermaterialen, maar geeft ze een complete cursuservaring. Studenten ontvangen geen formele studiepunten (ECTS) als ze een MOOC afronden.

bron: https://wij-leren.nl/massive-open-online-courses-MOOC.php

Procedurele kennis kennis

Definitie

De regels en procedures die noodzakelijk zijn om met de declaratieve kennis te kunnen werken.

Alias: -

Procedurele kennis

Methoden waarbij declaratieve kennis wordt gebruikt. Het kan daarbij gaan om zeer specifieke procedurele kennis (bv. schaatsen, fietsen, een formule vereenvoudigen), maar ook om zeer algemene procedurele kennis (bijv. encoderen van probleemelementen, probleemoplossingsvaardigheden, samenvatten ....). Procedurele kennis is niet gemakkelijk weer te geven met kennisbronnen zoals boeken. Het verwerven van procedurele kennis vraagt meer tijd.

Bron: Onderwijskunde als ontwerpwetenschap - van leren naar instructie, Martin Valcke (Deel-1)

Procedurele kennis

Kennis die opgeslagen is in procedures of actieschemata die veelal op quasiautomatische manier (zonder aandacht, bewustzijn en controle) worden afgewerkt en geïnitieerd.

Geheugen bevat kennis. Niet alle kennis is evenwel van dezelfde orde. In de loop van het leven leert men tal van vaardigheden, zoals fietsen, auto rijden, zwemmen, rekenen, lezen, dingen categoriseren, enz. Kenmerkend voor veel van deze vaardigheden is dat het quasi-onmogelijk is om iemand anders duidelijk te maken hoe men deze taken doet. Het betreft hier procedurele kennis. Dit is kennis die opgeslagen is in procedures of actieschemata die veelal op een quasi-automatische manier (zonder aandacht, bewustzijn en controle) worden afgewerkt en geïnitieerd.

Bron: Aandacht en geheugen, André Vandierendonck

Procedurele kennis

Handelingen of vaardigheden verricht volgens bepaalde regels om het gewenste leerresultaat te bereiken. "Knowing how"

Bron: https://quizlet.com/nl/297411986/onderwijspsychologie-hoofdstuk-2-leersoorten-en-leerstijlen-flash-cards/

Procedurele kennis: Dit zijn methodes waarbij declaratieve kennis wordt gebruikt. Het kan gaan om zeer specifieke procedurele kennis (bv. schaatsen, fietsen, breuken vereenvoudigen, regelmatige werkwoorden uit het Frans kunnen vervoegen) of meer algemene procedurele kennis, die een concreet kennisdomein overschrijdt. Procedurele kennis is minder gemakkelijk op te slaan. Het verwerven vraagt meer tijd dan bij declaratieve kennis.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/l/leg-de-volgende-begrippen-uit-declaratieve-kennis-ook-wel-conceptuele-kennis-procedure-kennis-en-metacognitieve-kennis/

Procedurele kennis

Wat in de cognitief psychologische literatuur procedurele kennis wordt genoemd, heet in gewone omgangstaal vaardigheid. Procedurele kennis omvat het uitvoeren van cognitieve operaties of handelingen volgens bepaalde regels. Procedurele kennis verschil in de mate van domeinspecificiteit en de graad waarin de vaardigheid geautomatiseerd (dat wil zeggen: kunnen toepassen met afnemende cognitieve controle) is. Geautomatiseerde procedurele kennis, die gekenmerkt wordt door snelheid en precisie, ontlaats het werkgeheugen, zodat capaciteit vrijkomt om de aandacht op iets anders te richten.

Algoritmen vallen onder domeinspecifieke procedurele kennis. Een algoritme (letterlijk: rekenregel) is een handelingsvoorschrift dat aangeeft welke stappen in welke volgorde moeten worden genomen om het probleem tot de goede oplossing te brengen. Algoritmen zijn geschikt voor het oplossen van routine-problemen. Bij correcte uitvoering zal de juiste oplossing er gegarandeerd uitrollen. Voorbeelden: staartdeling, determinatie van een plant.

Procedurele kennis wordt doorgaans langzamer verworven dan declaratieve kennis. Regelmatige, gespreide oefening en onmiddellijke feedback zijn de belangrijkste didactische maatregelen om procedurele kennis te automatiseren. Is procedurele kennis eenmaal geautomatiseerd, dan is ze moeilijk te veranderen. Declaratieve kennis is doorgaans makkelijker te veranderen (toevoegingen, weglatingen, herschikkingen), ook al kunnen sommige concepties hardnekkig zijn.

Bron: Lesgeven en zelfstandig leren, Tjipke van der Veen & Titus Geerligs

Procedurele kennis

De regels en procedures die noodzakelijk zijn om met de declaratieve kennis te kunnen werken.

Bron: https://flashcards.studysmartwithchris.com/nl/s/situationele-kennis-is-kennis-van-probleemsituaties-waarin-bepaalde-declaratieve-en-procedurele-kennis-is-gebruikt-waar-kennis-wordt-toegepast-ontstaat-situationele-kennis/

Procedurele kennis

Procedurele kennis is een vastlegging van de stappen die gezet moeten worden om iets te bepalen of berekenen. Bijvoorbeeld, een recept in een kookboek of het script van een computerprogramma. Onderdelen van deze kennis hebben geen bruikbare betekenis buiten de context van de procedure. Zo geeft de regel 'voeg 100 cl melk toe aan het beslag' alleen zinvolle informatie voor degene die weet wat de stappen daarvoor geweest zijn.

Procedurele kennis

Kennis of bedrijfsregel die is vastgelegd als opeenvolging van (denk) stappen. Het tegengestelde van declaratieve kennis.

Bron: Grip op processen in organisaties, Gerrit-Jan Obers & Ko Achterberg

Procedurele kennis

Om de oplossing van een probleem te kunnen geven is alleen declaratieve kennis niet voldoende. Bij de oplossing van een natuurkundig probleem is het ophoesten van formules, al zijn ze relevant, niet toereikend voor het bereiken van de oplossing. Met declaratieve kennis moet iets gedaan worden. Kennis over wat toegestane handelingen met declaratieve kennis zijn noemen we procedurele kennis. Zo moet een student natuurkunde de procedurele kennis hebben hoe waarden van variabelen uit het probleem ingevuld mogen worden in formules, hoe formules gecombineerd kunnen worden, hoe problemen door meerdere (andere) problemen vervangen kunnen worden en (meer specifiek hoe gevolgtrekkingen uit de gegevens gemaakt mogen worden en hoe problemen of formules veranderd (getransformeerd) kunnen worden zodat deze bewerkbaar worden, b.v. hoe bij de toepassing van bepaalde integraalstellingen (zoals de wet van Ampere) een gesloten kring of oppervlak gekozen kan worden. Dit soort kennis is procedurele kennis.

Ter illustratie kunnen we het schaakspel nemen. Als (typen) stellingen de declaratieve kennis van de schaker vormen dan zijn de zetten die hij met de afzonderijke stukken binnen de regels van het spel mag doen zijn procedure Ie kennis. Uiteraard is het zo dat in een bepaalde situatie sommige zetten een gunstige ontwikkeling van de partij bevorderen en andere zetten regelrecht naar een nederlaag leiden. Dat doet nu even niet terzake en wordt in de paragraaf over selectiekennis behandeld. Met procedurele kennis wordt gedoeld op alles wat binnen de regels van het spel, het yak of de realiteit gedaan mag worden ongeacht of dit gezien de situatie aanbevelenswaardig is of niet. Het essentiële verschil tussen procedurele en declaratieve kennis is dat procedurele kennis altijd een handeling betreft.

In veel literatuur worden formules tot de procedurele kennis gerekend. Om de volgende reden wordt hier van afgeweken. Formules zijn in het geheugen opgeslagen als formules. Bij de oplossing van een probleem selecteert de oplosser uit zijn geheugen relevante formules. (Ook het geval dat een oplosser een formule opnieuw afleidt of reconstrueert verandert in principe deze redenering niet). Op dat moment beschikt hij over twee expliciete bronnen van informatie: de gegevens uit het probleem en de door hem uit het geheugen geselecteerde declaratieve kennis. Dan is de oplosser er echter nog niet .. Hij moet nog iets doen. Pas voor het weten hoe acties uitgevoerd moeten worden is de term procedurele kennis gereserveerd. In sommige gevallen betreft het 'doen' slechts het invullen van gegeven waarden en combineren van formules. In de meeste gevallen wordt het gecompliceerder. Stel dat een student de totale flux door een kubus moet berekenen. Hij heeft dan o.a. nodig de formules voor de flux en de procedurele kennis dat men de vlakken van de kubus afzonderlijk kan bekijken en de zo gevonden fluxen kan sommeren.

Een algemeen aanvaard onderscheid in 'soorten' procedures is het onderscheid tussen algoritmen en heuristieken.

Bron: Voorwaarden voor het succesvol oplossen van problemen, A.J.M. de Jong & M.G.M Ferguson-Hessler (pdf)

Declaratieve kennis is feitelijke kennis ('weten dat'). Declaratieve kennis wordt vaak verder opgedeeld in semantische kennis, d.w.z. kennis van algemene feiten (Parijs is de hoofdstad van Frankrijk; NaCI is de formule voor keukenzout), en episodische kennis, d.w.z. kennis van persoonlijke ervaringen en feiten (gisteren kwam ik Marie tegen). Tegenover declaratieve kennis staat procedurele kennis.

Procedurele kennis bestaat uit vaardigheden ('weten hoe'). Onder deze vaardigheden vallen perceptuele vaardigheden (bijvoorbeeld lezen), cognitieve vaardigheden (bijvoorbeeld schaken) en motorische vaardigheden (bijvoorbeeld fietsen).

Declaratieve en procedurele kennis hebben verschillende functies. Toch is het onderscheid niet heel erg strikt. Zo lijken cognitieve vaardigheden waarbij expliciet gebruik wordt gemaakt van een vaste set van regels (bijvoorbeeld wiskundige vaardigheden, redeneren, en probleem oplossen) vaak een sterk declaratieve component te bezitten. Kennis van deze regels lijkt niet te verschillen van declaratieve kennis, en wordt veelal ook op dezelfde wijze verworven, namelijk via expliciete instructie.

Bron: Breinmakers & breinbrekers - Inleiding cognitiewetenschap, Petra Hendriks, Niels Taatgen & Tjeerd Andringa

Lesdoel

Definitie

Inhoudelijk doel dat specificeert wát een leerkracht wil bereiken met zijn les. De doelen kunnen betrekking hebben op kennis, vaardigheden en attitude.

Alias: -

Lesdoelen

Lesdoelen zijn de inhoudelijke doelen die een leerkracht wil bereiken met zijn les. De doelen kunnen betrekking hebben op kennis, vaardigheden en attitude. Het is van belang om de lesdoelen SMARTI te formuleren, dat wil zeggen: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden en Inspirerend. Een leerkracht moet voordat de les begint, duidelijk hebben wat hij deze les wil bereiken. Aan het einde van de les moet hij evalueren of de doelen bereikt zijn. Op die manier werkt hij gericht aan de ontwikkeling van de kinderen en dat bevordert de kwaliteit van het onderwijs.

Bron: https://wij-leren.nl/lesdoelen.php

Het lesdoel

Het doel van de les kan uit één of meerdere leerdoelen bestaan. Het leerdoel richt de aandacht op datgene wat in de les geleerd moet worden. We zullen zien dat dit altijd een aanpak of werkwijze betreft om een oplossing voor een probleem te vinden. Het stellen van een leerdoel is een voorwaarde om feedback op maat te kunnen geven en om de prestaties van leerlingen te kunnen monitoren en beoordelen.

Bron: https://wij-leren.nl/vier-sleutels-effectieve-les-lesdoel-kortste-weg-een.php

LESDOEL

Wat wil ik ze leren?

• Een lesdoel zorgt ervoor dat een les geen bezigheid is, maar dat er doelgericht onderwezen en geleerd wordt.
• Een lesdoel maakt het mogelijk om te controleren of ook daadwerkelijk alle leerlingen hebben bereikt wat je hun wilde leren.
• Een EDI-lesdoel is compact, concreet en controleerbaar. Dat betekent dat het lesdoel niet te lang is geformuleerd, niet vaag is en dat je er cvb-vragen en opdrachten bij kunt bedenken om te controleren of het lesdoel door de leerlingen is behaald.
• Een EDI-lesdoel bestaat in ieder geval uit een concept (het belangrijkste begrip) en een vaardigheid (de stappen die je moet nemen om tot een oplossing te komen). Soms bevat het ook een context (situatie waarin het moet worden toegepast).
• Zorg dat het lesdoel, de instructie en de verwerking in lijn zijn met elkaar.

Bron: http://www.directeinstructie.nl/lesdoel/

Leerdoelen versus lesdoelen

Als je een les ziet als een busreis, dan beschrijven de leerdoelen de eindbestemming en de lesdoelen de tussenliggende haltes. Een lesblok of module zonder concrete leerdoelen is als een busreis met een chauffeur die willekeurig links- en rechts afslaat.
Wil je dus doelgericht met werkvormen aan de slag gaan in je lessen, dan is het absoluut noodzakelijk dat je helder hebt wat het lesthema is en de bijbehorende lesdoelen zijn. De lesdoelen worden afgeleid uit de toetsing en het lesthema is een clustering van lesdoelen die bij elkaar horen. De toetsing bepaalt veelal of de student competent is.

Bron: https://www.instituutmentoris.nl/publicaties/succesvol-aan-de-slag-met-werkvormen-stap-1-leerdoelen-versus-lesdoelen/

Hoe ga je een lesdoelstelling formuleren?

De leerlingen kunnen
INHOUD – METHODIEK – (VOORWAARDEN) - MINIMUMPRESTATIE

De leerlingen kunnen …’ voor kennis- en vaardigheidsdoelen; ‘

De leerlingen zijn bereid om …’, ‘De leerlingen staan open voor …’, ‘De leerlingen streven naar …’

• Je maakt gebruik van operationele, waarneembare werkwoorden. Een operationeel werkwoord is meetbaar, controleerbaar. Voorbeelden hiervan zijn schrijven, tekenen, opnoemen, aanduiden, vergelijken, ordenen, enzovoort. Niet-operationele werkwoorden zijn begrijpen, beheersen, kennis hebben van, waarderen, weten, inzien, enzovoort. Het is onmogelijk om dit soort werkwoorden effectief te controleren.
• Je omschrijft de doelstelling zo nauwkeurig en concreet mogelijk.
• Je voegt eventueel voorwaarden aan de doelstelling toe, bijvoorbeeld hulpmiddelen die een leerling ter beschikking heeft om de doelstelling te bereiken. Denk hierbij aan een passer om een cirkel te trekken, een rekenmachine om iets uit te tellen, een tijdlijn om een koning te kunnen situeren, enzovoort.
• Je geeft eventueel aan welke minimumprestatie als voldoende beoordeeld wordt, met andere woorden in welke mate de leerling de doelstelling moet beheersen. Voorbeelden hiervan zijn ‘binnen de 5 minuten’, ‘6 van de 8 kenmerken’, ‘tot op 1mm nauwkeurig’, ‘in de juiste volgorde’, enzovoort.

De twee laatste stappen zijn enkel bij sommige doelstellingen van toepassing.

Bron: http://lesdoelen.blogspot.com/2014/06/lesdoelen-formuleren.html

Leerstrategie

Definitie

Aanpak die, naar inschatting van de lerende, het bereiken van leerdoelen vergemakkelijkt.

Alias: -

Leerstrategie

Een leerstrategie is de manier waarop een leerling het leren aanpakt. Daarbij horen de stappen die hij zet om het leerdoel te bereiken, zoals:

Het onderscheiden van hoofd- en bijzaken,
Verbanden leggen tussen bestaande en nieuwe kennis
Het gebruiken van voorbeelden om dingen te onthouden.

Leerstrategieën zijn een onderdeel van de cognitieve strategieën. Dat zijn de manieren waarop de leerling informatie verwerkt, zoals het oplossen van problemen en het focussen van de aandacht.

Bron: https://wij-leren.nl/leerstrategie.php

Strategie

Etymologisch gezien betekent 'strategie' (Grieks: stratègia), een georganiseerd geheel van handelingen voor het bereiken van een militair doel. Deze term vond ingang in diverse disciplines, met doelgericht handelen als onderzoeksobject, zoals psychologie, economie, sociale wetenschappen en rechten.

In de literatuur worden hiervan diverse definities aangetroffen.

Vermunt (1988) omschrijft (leer)strategie als een combinatie van (leer)activiteiten die door leerlingen vaak in samenhang worden gebruikt om een bepaald doel te bereiken. ... Volgens Kirby (1984) is strategie een methode om een taak aan te pakken voor het bereiken van een doel.

In de lijn van Van Dijk en Kintsch (1983) definiëren van der Pool en van Wijk (1995) een strategie als de globale representatie van de procedures om een gegeven doel te realiseren. Als aspecten onderscheiden ze: doel (wat wil je bereiken?), strategie (hoe kan je dat realiseren?) en procedure (hoe ga je precies te werk?).

(...)

Een strategie is derhalve instrumenteel: nauw verbonden met een vooropgesteld doel, hoewel niet steeds bewust.

Bron: Leren schrijven van informatieve teksten: een ontwerponderzoek bij beginners, Lieve Vanmaele