Knowledge is when you learn something new every day. Wisdom is when you let something go every day.

Ralph Waldo Emerson

Kaizen for the Shop Floor
A Zero-Waste Environment with Process Automation
Productivity Press Development Team

Bij Bol.com | Managementboek

How Learning Happens
Seminal Works in Educational Psychology and What They Mean in Practice
Paul A. Kirschner

Bij Bol.com

Martin Valcke beschrijft in zijn boek Onderwijskunde als ontwerpwetenschap - van leren naar instructie zijn model voor het didactisch handelen (instructieactiviteiten):

[We] stellen een structuur van didactisch handelen voor waarin vijf interagerende componenten voorkomen:

1. Leerdoelen.

2. Leerstof.

3. Instructiestrategieën (didactische werkvormen).

4. Media.

5. Toetsing.

(...)

In de bovenstaande figuur vatten we de steeds terugkerende elementen in het model voor het didactisch handelen/instructieactiviteiten samen onder de begrippen: leerdoelen, leerstof, instructiestrategie/didactische werkvormen, media en toetsing.

(1) Leerdoelen

Leerdoelen worden concreet observeerbaar neergeschreven. Een dergelijk operationeel leerdoel geeft dus heel concreet aan welk gedrag men verwacht van de lerende (bijv. een voorbeeld geven, een schema uitwerken, een conclusie schrijven, ...) en op welke inhoud dit gedrag betrekking zal hebben (bijv. een oorzaak-gevolgrelatie m.b.t. zwaartekracht en de getijden, een realistische roman, een schilderij in clair-obscur, ...).

(2) Leerinhouden/leerstof

'De stof waarvan men leert', dat is de concrete selectie van informatie die de actoren gebruiken in hun leeractiviteiten (bijv. om te lezen, om samen te vatten, om een schema van te maken, ...). Er is een duidelijke relatie tussen de leerstof en de inhoud waarrond het gedrag in het leerdoel gesteld wordt, maar dit valt niet noodzakelijk samen.

(3) Instructiestrategieën (didactische werkvormen)

Dit beschrijft de concrete acties van een instructieverantwoordelijke om leeractiviteiten bij lerenden uit te lokken (bijv. vragen stellen, doceren, een demonstratie geven, een discussie opzetten, een groepsopdracht geven, rollen toewijzen, een probleem voorleggen, ....). Afhankelijk van een visie op leren en instructie zal een instructieverantwoordelijke andere typische didactische werkvormen selecteren en implementeren.

(4) Media

'Media' verwijst naar de 'gematerialiseerde' vorm van leerstof en/of tools/middelen die men gebruikt bij een didactische werkvorm: boeken, projectoren, computer, bord, fiches, zelfstudiepakket, website, e-learningomgeving, ....

(5) Toetsing

Toetsing is de manier (inhoud, materiaal, activiteiten en organisatie) waarop men het bereiken van de vooropgestelde doelstellingen controleert.

Bron: Onderwijskunde als ontwerpwetenschap - van leren naar instructie, Martin Valcke

When the why gets stronger, the how gets easier.

Jim Rohn

In order to remain unchanged, the system must change, specifically.

John Gall

Erik Deen en Mariël Rondeel beschrijven in hun boek Opleidingskunde - leren in het werk, rond het werk, voor het werk het verschil tussen formeel leren en informeel leren:

Leercontext: informeel leren en formeel leren

Informeel leren staat voor leren in het werk. Dit leren is vaak niet bewust, bijna nooit gepland, maar kan wel een belangrijke opbrengst zijn van het werk en de samenwerking met collega's. Formeel leren vindt plaats buiten het werk: op school, in opleidingsinstituten of cursuslocaties. In tegenstelling tot informeel leren is formeel leren intentioneel; de leeractiviteiten zijn gepland en georganiseerd en kunnen worden afgesloten met een getuigschrift of diploma.

Hoewel beide vormen van leren wel eens tegenover elkaar worden gezet, zien wij ze als aanvullend. Veel effectieve leersituaties hebben elementen van zowel formeel als informeel leren in zich. Dit betekent voor het maken van een globaal ontwerp dat de ontwerper niet zozeer kiest voor de ene of de andere context, maar zich vooral moet buigen over de meest passende verhouding tussen de twee.

Bron: Opleidingskunde - leren in het werk, rond het werk, voor het werk, Erik Deen & Mariël Rondeel

Let’s stop pretending that elearning is just misunderstood by our clients or they don’t have time to learn. They do have time to learn – and they do so every time they face challenging situations in the context of their work.

David James

Tjipke van der Veen & Jos van der Wal beschrijven in hun boek Van leertheorie naar onderwijspraktijk drie methoden voor het oplossen van problemen:

Denk- en oplossingsmethoden

Een probleemoplosser moet beschikken over uitgebreide, gestructureerde declaratieve kennis (het weten 'wat'), procedurele kennis (het weten 'hoe') en strategische kennis (het weten 'wanneer'). [D]e laatste voorwaarde voor succesvol probleemoplossen is dat de probleemoplosser beschikt over effectieve denk- en oplossingsmethoden.

Als essentieel kenmerk van een probleem hebben we genoemd het geheel of gedeeltelijk onbekend zijn van de gewenste eindsituatie en de wegen of strategieën ter overbrugging van de cognitieve kloof. De probleemoplosser dient ervan overtuigd te raken, dat hij op grond van zijn representatie van het probleem een kans maakt het probleem op te lossen door eraan te werken. Dit vertrouwen in zijn eigen oplossingskansen zal groter zijn, wanneer hij weet dat hij over een goed oplossingsinstrumentarium kan beschikken. Wat is nu dat instrumentarium? Het zal de lezer duidelijk zijn dat er geen methode bestaat waarmee alle problemen succesvol opgelost kunnen worden. Daarom is de denkmethode vaker van toepassing dan de oplossingsmethode. In de leerpsychologische literatuur is de volgende driedeling gangbaar:

1. Algoritmen,
2. Heuristieken,
3. Algemene denkregels.

(1) Algoritmen

Oplossingsmethoden voor bepaalde probleemtypen. Bij juiste toepassing garanderen ze de goede oplossing. Ze automatiseren als het ware het oplossingsproces. Kortom, algoritmen zijn oplossingsmethoden of voorschriften voor standaardproblemen waarvan de eindsituatie een gesloten karakter heeft. Zo bestaan er algoritmen voor het maken van een staartdeling, het vinden van een persoonsvorm of het identificeren van een plant.

(...)

Het opstellen van een algoritme is geen eenvoudige zaak. We zullen ons daarom moeten afvragen of het zinvol is en/of het de moeite loont voor problemen of opgaven waar dit mogelijk is een algoritme te ontwerpen. Hoe deze vraag beantwoord moet worden, hangt volgens Landa af van de volgende factoren:

• Het belang van het probleem- of opgavetype voor het betreffende vakgebied,
• De frequentie waarmee het probleem- of opgavetype in het onderwijs dan wel in het dagelijks leven voorkomt,
• De mate van ingewikkeldheid,
• De mate waarin een foutieve oplossing of beantwoording van het probleem of opgave, ongewenste of nadelige gevolgen heeft.

(2) Heuristieken

Garanderen algoritmen bij een juiste toepassing het vinden van de juiste oplossing of het goede antwoord, heuristieken doen dit niet. Wel kunnen ze de benadering van een probleem vereenvoudigen, omdat ze bestaan uit een verzameling aanwijzingen die het vinden van een goede oplossingsrichting bevorderen. De aanwijzing 'herleid een onbekende figuur tot een samenstel van bekende figuren' is bijvoorbeeld zeer nuttig als het gaat om oppervlakteberekeningen of het tekenen van een object. Heuristieken bieden de mogelijkheid ingewikkelde problemen te herleiden tot oplosbare deelproblemen.

(3) Algemene denkregels

Hoewel ze minder oplossingsgericht zijn dan algoritmen en heuristieken, kunnen ze toch wel structuur geven aan denkprocessen. Voorbeelden hiervan zijn: middel-doel- en oorzaak-gevolgredeneringen, analogievorming, variëren van de zoekrichting en gebruikmaken van modellen.

Het aanleren van deze oplossings- of denkmethoden valt aan te bevelen binnen procesgericht onderwijs zonder daarbij te vervallen in het aanleren van trucjes of receptenleer. Het zijn instrumenten die helpen om samenhang in gegevens en handelingen aan te brengen en inzicht te geven in een bepaald probleem. Het uiteindelijke doel van het aanleren van denkmethoden is de leerling uit te rusten met een arsenaal van mogelijkheden om meer greep te krijgen op een voor hem nieuw probleem.

Bron: Van leertheorie naar onderwijspraktijk, Tjipke van der Veen & Jos van der Wal