In zijn boek Dit wordt jouw jaar! gaat Ben Tiggelaar op de relatie tussen richting en actie bij het behalen van succes:
Veel succes-, geluk- en managementgoeroes ... creëren een schijntegenstelling tussen leiderschap en management. Leiderschap is volgens hen iets met richting, visie en strategie. (...) Management is iets met actie, uitvoering en beheer. Het gedoe op op en rond de werkvloer. Leiderschap is in hun ogen iets verhevens. Dáár gaat het om. Management is iets van een lagere orde.
[Ben Tiggelaar illustreert dit met de sketch] de Silly Olympics van Mont Python. Twee onderdelen van dit idiote Olympische sportfestijn illustreren treffend waarom het onverstandig is om richting en actie los van elkaar te zien.
Het ene onderdeel is de 1500 meter voor de doven, waarbij de hardlopers startklaar staan... en blijven staan, omdat niemand het startschot hoort. Wel richting, geen actie.
Het andere nummer is de 100 yards voor mensen zonder richtingsgevoel, waarbij iedereen na het startschot een andere kant uitrent. Wel actie, geen richting.
De kern
De kern ... is simpel. Als je resultaten wilt bereiken, of dat nou in je werk- of je privéleven is, dan geldt dat richting en actie met elkaar verbonden dienen te zijn: richting + actie = succes. (...) Ook een kritische managementauteur als Henry Mintzberg denkt er zo over. "Bijna iedere implementatiefout is het gevolg van de disconnectie tssen de formulering en de implementatie," stelt hij. Mintzberg waarschuwt al jaren voor het geloof van veel managers dat je op de ene plaats, de vergaderzaal, je richting kunt formuleren en op een andere plaats, de werkvloer, de actie kunt ondernemen. Volgens hem moeten richting en actie veel meer met elkaar verbonden worden.
(...)
Vier verassingen rond gedrag
Richting kiezen en actie ondernemen, hoe moeilijk kan dat zijn? Nou, behoorlijk moeilijk, want ons eigen brein werkt ons tegen. We willen het één doen en doen het ander....
Vier verassingen rond gedrag spelen een rol bij onderwerpen als zelfsturing, leiderschap en verandering:
(1) 5/95-benadering
Het leeuwendeel van ons gedrag komt onbewust tot stand. Onder psychologen circuleert al enige jaren een vuistregel van maximaal 5% bewust, gepland gedrag en minimaal 95% onbewust, automatisch gedrag. Bewust en onbewust gedrag verschillen in hun oorsprong en werken ook regelmatig tegen elkaar in. (...) Het 'duale' van van de 5/95-benadering gaat erover dat we enerzijds bewust, rationeel mooie plannen maken voor de lange termijn, maar anderzijds onbewust, intuïtief gedrag vertonen. Gedrag dat weliswaar op de korte termijn tot een goed gevoel leidt, maar waarmee we onze langetermijnplannen ondermijnen.
(2) Bewust, gepland gedrag (5%)
Mensen hebben het unieke vermogen om te reflecteren op het verleden en plannen te maken voor de toekomst. Het gaat weliswaar om een beperkt vermogen, maar we kunnen het wel. We kunnen als het ware een dialoog voeren met onszelf, waarbij we ook effecten op de langere termijn en de belangen van andere mensen kunnen betrekken. Met onze bewuste plannen kunnen we invloed hebben op ons gedrag en daarmee op onze toekomst. Maar dat valt in de praktijk nog niet mee. Veel goede voornemens en mooie intenties bereiken nooit het stadium van gedrag.
Bij onze plannenmakerij spelen allerlei 'overtuigingen' een rol. Overtuigingen zijn 'gewoonten in ons denken' die we doorgaans door ervaring ontwikkelen. Decennia van onderzoek van Icek Ajzen en tal van collega's, laten zien dat drie groepen van overtuigingen het belangrijkst zijn voor ons bewuste, geplande gedrag:
- Overtuigingen over wat voor ons écht telt; over resultaten van ons gedrag die we nuttig en waardevol vinden.
- Overtuigingen over wat we als individu echt kunnen.
- Overtuigingen over wat mensen die voor ons belangrijk zijn van ons voornemen vinden.
(3) Onbewust, automatisch gedrag (95%)
Veel dingen die we doen, doen we op de automatische piloot. Praten, denken, bewegen... Zonder na te denken, herhalen we denk- en doepatronen die in het verleden effectief zijn gebleken: gewoontegedrag, zeg maar. Maar ook wanneer we ons bewust zijn van iets dat we denken, zeggen of doen, dan is het voorbereidende werk in ons brein doorgaans al onbewust gedaan.
Automatisch herhalen we vooral die gedragingen die het snelst, voor ons als individu, een positief gevoel opleveren. Hoe vaker we iets herhalen, des te automatischer het gaat. (...) Gedragingen die we eenmaal hebben geautomatiseerd, worden vervolgens opgeroepen door zintuiglijke prikkels: je proeft, voelt, ruikt, hoort of ziet iets en hup... daar ga je.
(4) Pijn wint van plezier
Zowel bij bewuste als onbewuste gedragingen werken negatieve prikkels sterker dan positieve prikkel. We denken meer na over dingen die mis gaan, onze aandacht wordt er sneller door getrokken en we zijn geneigd om meer energie te steken in het vermijden van pijn en verlies, dan in het verkrijgen van plezier en winst.
Er wordt wel beweerd dat mensen in het algemeen een hekel hebben aan verandering, maar dat is niet waar. Mensen hebben een hekel aan het verlies waarmee veranderingen doorgaans gepaard gaan. Verlies aan dingen in je hoofd, zoals zekerheid en identiteit, maar ook verlies van meer tastbare zaken, zoals een plek een vaste collega om je heen.
Ben Tiggelaar adviseert op basis van het bovenstaand dan ook bij het formuleren van richting die een grote kans op tevredenheid, geluk en succes, rekening te houden met wat je brein van nature al doet. Kies dan ook voor richting die aansluit bij:
- Waar je echt in gelooft;
- Wat je echt kunt;
- En wat de mensen die jij belangrijk vindt, echt waarderen
Om te zorgen dat je nadat je de richting hebt bepaald ook in actie komt stelt Tiggelaar voor om ervoor te zorgen dat het gedrag dat het meest effectief is voor het bereiken van de richting, meer gaat optreden. Klinkt logisch, maar om de kloof te overbruggen tussen intentie en gedrag moet je gebruik maken van 'actietechnieken' die gericht zijn op het creëren van nieuwe, effectieve gewoonten.
Zie ook:
