Bij het verzamelen van gegevens (zie: datacollectieplan) is het belangrijk operationele definities op te stellen. Een operationele definitie is een heldere, eenduidige definitie van een meting: wat wil je meten, hoe wil je dit doen en in welke eenheid wil je de variabele uitdrukken.

Bij het opstellen van definities kan onderscheid gemaakt worden tussen begripsdefinities (het begrip zoals bedoeld) en operationele definities (het begrip zoals gemeten). Een begripsdefinitie legt de cognitieve begripsinhoud van het te definiëren begrip (term, woord) vast, terwijl de operationele definitie aangeeft: (a) wát je wilt meten, (b) hoe je dit gaat doen (meetmethode), en (c) in welke eenheid wordt gemeten. Een operationele definitie legt een verband tussen concepten en waarneembare gebeurtenissen.

An operational definition is one that people can do business with.... It must be communicable, with the same meaning to vendor as to purchaser, same meaning yesterday and today...

W.E. Deming

Het 'operationele' gaat dus om het omzetten van een abstract begrip in concrete handelingen om belangrijke aspecten van dit begrip constateerbaar en meetbaar te maken. Bij een operationele definitie staat dus het waarneembare verschijnsel centraal. Via een begripsdefinitie en een operationele definitie wordt een relatie gelegd tussen abstracte begrippen uit het conceptuele model en de werkelijkheid. Elke variabele die wordt meegenomen in het onderzoek (zie: datacollectieplan) heeft een naam, een waarde en een eenheid. De eenheid is de dimensie waarmee de waarde van een grootheid begrijpelijk wordt. Bij afstand hoort ‘meters’ of ‘kilometers’ en bij snelheid ‘meter per seconde’.

Engels:  (Standard) Operational Definition ((S)OD)