Een belangrijk hulpmiddel voor het plannen van een project is het PERT-diagram (netwerkdiagram). Een PERT-diagram geeft de onderlinge afhankelijkheden tussen taken weer. Het laat toe, te analyseren welke taken gelijktijdig door verschillende mensen kunnen worden uitgevoerd. “PERT” staat voor Program Evaluation Review Technique. Een techniek die in de jaren zestig werd ontworpen door het United States Department of Defense als managementtechniek voor complexe militaire projecten.

Met behulp van PERT-diagrammen worden projecten ‘gemodelleerd’ in de vorm van een netwerk van activiteiten en gebeurtenissen ('activiteitenschema').
De activiteiten in een project worden voorgesteld door pijlen. De knooppunten stellen de verschillende evaluatiepunten voor. Een PERT-diagram bestaat uit knooppunten die verbonden zijn met pijlen. De knopen staan voor de verschillende taken, terwijl de pijlen de relaties aangeven. Het diagram geeft goed inzicht in de onderlinge afhankelijkheid van de verschillende taken.

Een PERT-schema richt de aandacht op de activiteiten en de onderlinge afhankelijkheden tussen deze activiteiten, maar zegt niets over de andere aspecten die voor projectplanning van belang zijn (Wie doet wat? Benodigde capaciteit? Output van een activiteit?).

Een netwerk is zoals gezegd een grafische weergave van afhankelijkheden tussen de onderkende activiteiten. Om de afhankelijkheden te visualiseren is het eerst nodig te bepalen in welke volgorde bepaalde activiteiten moeten worden uitgevoerd en vaststellen welke taken tegelijkertijd kunnen plaatsvinden. Met andere woorden: identificeren welke activiteiten met elkaar verband houden, en het benoemen van de aard van de onderkende relaties/afhankelijkheden.

Een belangrijk gegeven in een PERT-diagram is het kritische pad: een taak ligt op het kritische pad als iedere verlenging van de duur van die taak, hoe klein ook, rechtstreeks van invloed is op de totale tijdsduur van het project.

Een pad in een netwerkdiagram is de opeenvolging van verbonden activiteiten die loopt van de start (initial node) tot het eind van een netwerk (terminal node). Het kritieke pad is het pad met de langste duur in het netwerk. Een project kan niet gerealiseerd worden in minder tijd dan de lengte (duur) van het kritieke pad. Dit impliceert dat de enige manier om de duur van een project te beïnvloeden is door de tijdsduur van activiteiten op het kritieke pad te verkorten. De voortgang van activiteiten op het kritieke pad moet ook extra scherp worden bewaakt. Opgelopen vertraging werkt namelijk direct door in het gehele project. Met andere woorden: er is geen speling mogelijk; anders verschuift het gehele project!

Activiteiten die niet op het kritieke pad liggen, hebben wel de beschikking over speling (‘uitlooptijd’); het korter of langer duren van deze activiteiten heeft geen invloed op het vroegst mogelijke begintijdstip van activiteiten die wél op het kritieke pad liggen. Anders gezegd: ze kunnen desgewenst later/eerder beginnen dan de datum die in het tijdschema staat aangegeven, zonder dat de doorlooptijd van het totale project hierdoor wordt beïnvloed.

Zie ook: Projectplanning met een Gantt-diagram