Opdracht

Definitie

...

Alias: ...

Wat is nu eigenlijk een opdracht?

Het antwoord op deze vraag lijkt eenvoudig. maar toch doen er tal van definities de ronde, zoals:

'Een opdracht is een didactische werkvorm die de student - bij wijze van verwerking - aanzet tot toepassingsgerichte activiteiten (Boekaerts & Simons,1995).'

'Studietaken zijn systematische instructies aan de lerende om welomschreven activiteiten te ondernemen ten aanzien van informatie in het leermateriaal en kennis in het geheugen, om op basis daarvan een omschreven respons te leveren (Willems,1987).'

Grootste gemene deler in deze definities is dat er in ieder geval iets gedaan moet worden, en dat 'iets' is meer dan alleen 'bestudeer deze stof. Naar de opvatting van De Bie en Gerritse (1999) zou ook een dergelijke instructie een opdracht genoemd kunnen worden. Het gaat De Bie en Gerritse vooral om het betrekkingsaspect in opdrachten:

'Ik (de docent) wil dat jij (de student, leerling, cursist) ... doet'.
De docent verplicht zich tot het geven van opdrachten, de student tot het uitvoeren ervan. In deze opvatting valt onderwijs samen met het geven van opdrachten: er is geen principieel verschil tussen.

Belangrijke eis bij De Bie en Gerritse is overigens wel dat opdrachten schriftelijk gegeven worden, zodat er vastligt wat er gedaan moet worden.
Daarnaast noemen De Bie en Gerritse nog een aantal andere eisen waaraan opdrachten zouden moeten voldoen.

Ze moeten bijvoorbeeld doelgericht zijn en gelegitimeerd, liefst tot concrete resultaten leiden en bij voorkeur zijn ingebed in een logisch geheel.
Ze moeten uitdagend zijn en lonend. aansluiten op voorkennis, voldoende feedbackmogelijkheden bieden en voorzien zijn van duidelijke beoordelingscriteria.

Zo bezien lijken er toch wel degelijk principiële verschillen te bestaan tussen een opdracht als 'bestudeer deze tekst' (ook al staat die op papier) en 'maak een brochure over'.

Het is dus nog niet zo eenvoudig, zo'n definitie. In dit boek is het uitgangspunt dat het in ieder geval gaat om het aansturen van leeractiviteiten, in welke vorm dan ook.

De nadruk ligt hierbij meestal op wat complexere activiteiten dan alleen het bestuderen van leerstof.

[Het] gaat erom een zo compleet mogelijk beeld te geven van wat er allemaal bij een opdracht komt kijken. Wat voor soorten opdrachten zijn er allemaal?

Hoe moet een opdracht er precies uitzien? Welke rol speelt de docent?
Opdrachten kunnen leuk zijn, maar hoe zorg je er nu voor dat ze ook daadwerkelijk worden uitgevoerd?
Opdrachten waarbij moet worden samengewerkt worden apart besproken.
Samenwerken is een onderwerp dat sterk in de belangstelling staat, maar ook zo zijn eigen problemen met zich mee brengt. Hoe zorg je ervoor dat iedereen zijn deel van het werk ook echt doet? Hoe voorkom je 'meeliften'? De oplossingen die in dit hoofdstuk voor dit soort problemen worden genoemd, hebben nogal eens te maken met de manier waarop opdrachten beoordeeld worden.

(...)

Indeling naar fasen en functies

Het is wij gangbaar om opdrachten te onderscheiden naar de fase van het leerproces: voor, tijdens of na de bestudering of behandeling van leerstof.

Het gaat dan om opdrachten ter voorbereiding, opdrachten om leerstof te verwerven/verwerken en opdrachten om te controleren of het gestelde doel bereikt is.

Binnen deze fasen is het mogelijk een onderscheid te maken naar de (leer)functies die opdrachten kunnen vervullen (Vermunt, 1992).

Leerfuncties zijn activiteiten die moeten worden uitgevoerd om te zorgen dat er wordt geleerd. Dat kunnen activiteiten zijn die direct te maken hebben met het leren zelf (cognitieve functies), zoals kennis selecteren, toepassingen bedenken enzovoort, maar ook activiteiten daaromheen.

Zo zijn regulatieve functies nodig om het leerproces te 'managen'. Daar vallen activiteiten onder die te maken hebben met de voorbereiding op het leerproces (zoals oriëntatie), de afsluiting ervan (evalueren en zonodig bijstellen) en met het in goede banen laten verlopen van het leerproces zelf.
Affectieve functies ten slotte hebben te maken met de motivatie die nodig is om aan het leerproces te beginnen of op gang te houden.

Bron: Alles over Opdrachten, I. Verheul