Processen zorgen voor de voortbrenging van producten en diensten. De NORA bevat principes en richtlijnen voor de inrichting van processen die binnen overheidsorganisaties worden uitgevoerd of die in samenwerking tussen overheidspartijen worden uitgevoerd (ketenprocessen).
Binnen NORA wordt een proces gedefinieerd als een geordende reeks handelingen en oordelen door een mens of machine gericht op een bekend resultaat. Deze ordening kan strikter of vrijer zijn. In strikte ordeningen kunnen de processtappen bijvoorbeeld in een vaste tijdsvolgorde worden geplaatst. In andere situaties, zoals menselijke samenwerking of onderhandeling, is het proces a priori minder geordend. Het 'bekende resultaat' kan zijn een (bijdrage aan een) product of dienst aan een interne of externe klant.
Sommige processen kunnen met behulp van ICT geheel automatisch worden uitgevoerd. Aan dergelijke processen komen bijna geen mensenhanden meer te pas. Andere processen zijn moeilijk te automatiseren, zoals het uitvoeren van een medische keuring. In de praktijk zullen processen daarom deels door mensen en deels door computers worden uitgevoerd.
"Processen bestaan in hun eenvoudigste vorm uit elkaar opvolgende handelingen. ... Het resultaat van de afzonderlijke handeling is vooraf bekend. Door het clusteren van handelingen ontstaan processtappen. Door het bundelen van processtappen ontstaan werkprocessen. Op het hoogste niveau van afzonderlijke organisaties spreken we van bedrijfsprocessen. Wanneer (overheids)organisaties samenwerken, zouden we kunnen spreken van ketenprocessen. ... Door onderlinge services, helpen de organisaties elkaar om de eigen dienst beter te kunnen leveren. Het begrip 'ketenproces' dient dan ook terughoudend te worden toegepast.
-
'Ketenproces': geordende reeks services die door verschillende organisaties aan elkaar worden geleverd met als doel om via één organisatie een (combinatie van) dienst(en) te leveren aan een burger of een bedrijf.
-
Bedrijfsproces: geordende reeks werkprocessen die binnen één organisatie wordt uitgevoerd met als doel om een (combinatie van) dienst(en) te leveren aan en burger, bedrijf of andere organisatie.
-
Werkproces: een geordende reeks van processtappen die binnen één organisatorische eenheid binnen een organisatie wordt uitgevoerd met als doel een specifieke bijdrage (prestatie) te leveren aan een dienst die uiteindelijk zal worden geleverd aan een burger, een bedrijf of een andere organisatie.
-
Processtap: een geordende reeks handelingen die ononderbroken wordt uitgevoerd door één mens of machine binnen één bedrijfsfunctie.
-
Handeling: kleinst mogelijke eenheid van werk, uitgevoerd door één persoon of machine op één plek op één moment (eenheid van tijd, plaats en handeling).
Bij de uitvoering van processtappen kan onderscheid gemaakt worden naar de automatiseringsgraad ervan:
- De volledig geautomatiseerde stap, ondersteund met business process management software
- De stap wordt uitgevoerd door een mens, maar deze wordt daarbij ondersteund door software voor de afhandeling van casusssen of zaken (workflow)
- De volledig handmatige uitvoering.
Processen worden uitgevoerd door actoren (mens, machine) om een product of dienst te leveren.
Bron: NORA 2.0 - Nederlandse Overheid Referentie Architectuur, samenhang en samenwerking binnen de electronische overheid