Volgens Ben Kuiken bestaat bij veel medewerkers van (semi)overheid sprake van gekrenkte beroepstrots. "Door de in de jaren negentig in zwang geraakte mode van de zogenaamde professionalisering van de organisatie werd hun handelingsvrijheid steeds verder ingeperkt en moesten zij steeds vaker voldoen aan prestatiecontracten, protocollen en leerplannen. Niet dat daar per definitie iets op tegen is, maar wel als de uitvoerder zelf het nut en de noodzaak van de regels en de normen niet begrijpt, of - nog erger - het volgen ervan niet bijdraagt tot het uiteindelijke doel dat ermee beoogd wordt."
Ben Kuiken stelt dat het probleem niet zit in het gebrek aan waardering voor de inzet en de vakkundigheid van de professional, maar ontstaat het échte probleem door de manager(s). "Steeds vaker zijn dit mensen die niet in het vak zijn opgeleid en opgegroeid, maar een algemene managementopleiding hebben gevolgd - zoals bestuurskunde of een MBA. Vervolgens hebben ze razendsnel carrière gemaakt door om de drie jaar van baan te verwisselen, bij voorkeur steeds in een andere discipline, omdat dit 'enorm bijdraagt aan de inzetbaarheid op het hoogste niveau'. Deze managers hebben vaak nauwelijks affiniteit met of kennis van het specifieke vakgebied van de organisatie die zij besturen. Dat is ook niet nodig, zo is de gedachte, want een goede manager kan overal managen.
Helaas zijn er niet zo heel veel goede managers (...). Maar ja, ook de mindere goeden komen ergens terecht en proberen er iets van te maken. Ze hebben vaak een opdracht van de directie of raad van commissarissen om de organisatie te kantelen, efficiënter, klantvriendelijker of professioneler te maken. En dus gaan deze managers keihard aan de slag en schrijven vuistdikke rapporten, ze bedenken verbeterpunten, voeren regels in, gaan prestaties meten en uren registreren. Maar omdat ze weinig verstand hebben van het vak, slaan ze regelmatig de plank mis. Tot frustratie van de uitvoerders, die in een enorme spagaat terechtkomen tussen wat de organisatie van hen verlangd en wat zij zelf vanuit hun vak goed achten."
Het management moet onderdeel zijn van de ondersteuning van het primaire proces, maar - aldus Kuiken - een aantal jaren geleden is het denken omgedraaid en is de manager belangrijker geworden dan het primaire proces. Het gevolg is dat er gestuurd wordt, dat er regels zijn gekomen, waardoor professionals in een keurslijf worden gedwongen en hun professie - bijv. de zorg om patiënten - niet meer goed kunnen uitvoeren. Het gaat vaak alleen nog maar om cijfers en niet de belangen van de klant. Kuiken citeert in dit verband Ad Verbrugge die stelt: "Het werken onder steeds nieuwe bureaucratische richtlijnen, opgelegd door mensen die niet weten wat hun vak in de praktijk inhoudt, is een directe ontkenning van hun beroepseer". Abstracte taal van mensen die niet weten waarover het gaat heeft desastreuze gevolgen. Kuiken is dan ook voorstander van de Rijnlandse traditie waarin vakkundigheid voorop staat: "Hij die het weet, mag het zeggen.".
Bron: De laatste manager, Ben Kuiken
