In de publicatie Brein & leren - cognitieve belasting van het geheugen: uitleg en tips, Avans Hogeschool beschrijven Han Blankert, Désiré Palmen en Dominque Olvers zeven principes die helpen om de effectivieit van leerinspanningen te vergroten:
-
Variabiliteitsprincipe (Variability).
-
Zelfuitleg-principe (Self explanation).
-
Verbeeldingsprincipe (Imagination).
-
Zoom-in/zoom-uit-principe (Interactivity).
-
Eigen-tempo-principe (Self pacing).
-
Modaliteitsprincipe (Modality).
-
Signaleringsprincipe (Signalling).
(1) Variability: zorg voor variatie en afwisseling in leertaken
Het variëren en afwisselen van leertaken geeft een grote belasting van het werkgeheugen dan een routinematige herhaling. Beginners hebben baat bij herhaling om een kennisbasis vast te leggen, oftewel de neurale verbindingen te versterken. Maar bij gevorderden wordt het leren juist versterkt door variatie in de leeropdrachten en het toepassen van verschillende oplossingsstrategieën.
(2) Self explanation: laat studenten zelf verklaren en uitleggen
Self explanation is een activiteit waarbij de student de leerstof of een uitgevoerde activiteit uitlegt aan zichzelf of aan anderen. Bijvoorbeeld, de docent kan de student laten uitleggen hoe deze tot een antwoord of oplossing is gekomen of laten verklaren waarom iets wel of niet klopt.
Door self explanation kan de student nieuwe informatie koppelen aan aanwezige kennis, deze integreren en ontdekken waar hij nog onvoldoende van weet. Als hierbij extra aandacht wordt gegeven aan het geven en ontvangen van feedback, wordt de effectiviteit van self explanation nog verder versterkt.
(3) Imagination: laat studenten de leerinhoud visualiseren.
Imagination betekent het verbeelden en visualiseren van een activiteit, procedure, product of prestatie. Visualiseren is in de topsport al jaren een veelgebruikte leertechniek om prestaties te oefenen en te verbeteren of om nieuwe combinaties van bestaande technieken te leren. Imagination is een manier om voorkennis van studenten te activeren en te versterken. Door imagination haalt de student de aanwezige voorkennis op uit het geheugen en kan deze kennis vervolgens verder uitgebreid en versterkt worden. Maar het geeft ook ruimte aan de eigen creativiteit. Het maakt het mogelijk om op basis van voorkennis leerstof te koppelen in verschillende situaties.
(4) Interactivity: zoom in en uit bij complexe taken
Interactivity is het in- en uitzoomen bij complexe taken. Leren is dan het eigen maken van verschillende onderdelen en deze combineren in hun (nieuwe) samenhang. Om de leereffectiviteit van de student te versterken, is het van belang om afwisselend de losse onderdelen zich eigen te maken èn te oefenen met de samenhangende elementen.
(5) Self pacing: laat studenten het eigen tempo bepalen
Bij een hoorcollege of mondelinge instructie moet het werkgeheugen van de student de informatie verwerken in een opgelegd tempo. De belasting wordt ineffectief wanneer het werkgeheugen er niet in slaagt om de informatie op tijd te verwerken. De informatie blijft komen maar de student neemt het niet meer op. De student haakt af en lijkt misschien wel ongemotiveerd. Maar het is heel goed mogelijk dat het werkgeheugen overbelast is. De belasting is ook ineffectief als het tempo te laag is en het werkgeheugen onderbelast is. ook dan is de kans dat de student afhaakt en zich met andere zaken gaat bezighouden.
Self pacing gaat ervan uit dat een student een eigen tempo kan bepalen tijdens het leren. Dit kan bijvoorbeeld via verwerkingsopdrachten voor, tijdens en na een instructie. Dit ondersteunt het leren in het eigen tempo en stimuleert het werkgeheugen om informatie effectief te verwerken tot nieuwe kennis in het langetermijngeheugen.
(6) Modality: stem auditief en visueel aanbod op elkaar af.
Auditieve en visuele informatie wordt in het brein (werkgeheugen) via gescheiden circuits verwerkt. Door gesproken tekst en visuele informatie te combineren, wordt het werkgeheugen zo efficiënt mogelijk gebruikt, maar dit stelt wel eisen aan zowel het gesproken woord als de visuele informatie, zodat zij elkaar gaan versterken en geen ruis veroorzaken.
Modality houdt in dat informatie effectiever wordt verwerkt en onthouden bij gesproken tekst in combinatie met illustraties dan bij geschreven tekst met illustraties. Het modality principe werkt sterker naarmate het tempo van een college of instructie hoger ligt. Als het tempo zakt en de verwerkingstijd toeneemt, is het effect van minder betekenis.
(7) Signaling: zorg voor focus en vestig de aandacht op de kern.
Bij complexte taken gaat het er om dat de student kan focussen, hoofdtaken van bijzaken kan onderscheiden en 'ankerpunten' ontwikkelt waar de nieuwe kennis in het brein mee verbonden kan worden. Het werkgeheugen wordt contiu belast met veel incidentele informatie die afleidt van de essentie van de leerstof. Signaling - als richtinggever bij het leren - reduceert deze ineffectieve last. Dit betekent dat in de leersituatie steeds de aandacht wordt gevestigd op de kernbegrippen en de essentie van de gebruikte modellen, theorieën en werkwijzen.
Bron: Brein & leren - cognitieve belasting van het geheugen: uitleg en tips, Avans Hogeschool
