Het gemeenschappelijke in alle vormen van leren is dat het gaat om een duurzame gedragsverandering op cognitief, sociaalaffectief of psychomotorisch gebied. Leer- en rijpingsprocessen zijn samen verantwoordelijk voor iemands ontwikkeling.

Er zijn verschillende indelingen met betrekking tot leren. Als je de leerinhoud (de aard van het geleerde) als indelingscriterium hanteert, worden vaak vier vormen van leren onderscheiden:

(1) Cognitief leren
(2) Sociaal-affectief leren
(3) Psychomotorisch leren
(4) Competentieleren

Leersoorten

We kunnen ... leren onderscheiden naar de verschillende potenties van de menselijke persoon ofwel de leerinhoud: cognitief leren, sociaalaffectief leren en psychomotorisch leren.

Hoewel de gebruikte terminologie hier en daar wat verschilt, zien we bij veel onderwijs- en leerpsychologen deze indeling min of meer terugkeren.

(...)

Het gemaakte onderscheid in cognitief, sociaalaffectief en psychomotorisch leren veronderstelt echter niet dat deze soorten van leren niets met elkaar van doen zouden hebben. Integendeel, de verschillende soorten van leren zijn in veel leersituaties met elkaar verweven. Om tot een optimale gedragsverandering te komen, zal het individu vaak meer dan één van zijn mogelijkheden om te leren moeten gebruiken.

Cognitief leren

Zowel bij memoriseren als het verwerven van feitenkennis gaat het om wat men wel declaratieve kennis noemt. Bij memoriseren betreft het dan veelal declaratieve kennis in geïsoleerde vorm, die letterlijk gereproduceerd moet worden. Het wezenlijke verschil tussen beide vormen van leren is volgens Van Parreren (1996) gelegen in het feit dat het bij het verwerven van feitenkennis gaat om de samenhang tussen de op te nemen kenniselementen, waardoor er een (referentie)kader wordt aangebracht dat later zijn dienst kan bewijzen bij het zoeken van een oplossing in probleemsituaties en het ontstaan van inzicht kan bevorderen.

Sociaalaffectief leren

Sociaalaffectief leren heeft betrekking op het ontwikkelen van het gevoelsleven, houdingen of attituden en sociale vaardigheden. Indien de inhouden van dit type leerprocessen op de persoon zelf betrokken zijn, spreekt Romiszowski over reactieve vaardigheden. Hebben ze daarentegen op de relatie met de ander betrekking, dan noemt hij ze interactieve vaardigheden.
Het mag duidelijk zijn dat sociaalaffectief leren een belangrijke rol speelt in de persoonlijkheidsontwikkeling. Het begrip attitude of houding definiëren we als een verworven of aangeleerde innerlijke gesteldheid die de keuzen inzake iemands gedrag beïnvloedt.

Psychomotorisch leren

Een belangrijk kenmerk van veel vormen van psychomotorisch leren is het verwerven van automatisme. Dat wil zeggen dat voor het uitvoeren van de handelingen (fysieke vaardigheden) door veelvuldig te oefenen na verloop van tijd niet meer hoeft te worden nagedacht. De handeling verloopt dan zonder cognitieve controle en is een automatisme of routine geworden. Het automatiseringsproces van psychomotorische vaardigheden kent dus een verloop van een cognitief gecontroleerde uitvoering naar een autonome uitvoering.

Competentieleren

In de 6e druk van het boek wordt een vierde vorm van leren onderkend: "Competentieleren". Hieronder verstaan Van der Veen en Van der Wal:
"Het verwerven van kennis, vaardigheden en attitudes dat is gericht op het bijbrengen van de bekwaamheden die aansluiten bij de beroepspraktijk."

Letten we op wie de sturing van het leerproces uitvoert oftewel de leerfuncties uitoefent, dan ontstaat de driedeling: geleid, begeleid en zelfstandig of zelfregulerend leren.

Bron: Van leertheorie naar onderwijspraktijk, Tjipke van der Veen & Jos van der Wal