Eelco Kruizinga beschrijft in het artikel Kennislogistiek en kennismarkt - Domeinen voor de informatie professional de verschillen tussen de stock- en de flow-benadering van kennis:

Stock en flow

Momenteel tekenen zich twee belangrijke stromingen af die elk hun eigen visie hebben op het inrichten van de kennisinfrastructuur van een organisatie.

De stock-benadering gaat ervan uit dat men kennis kan onttrekken aan de menselijke drager, ‘aftappen’ als het ware, om deze vervolgens in een andere vorm, met name computerprogramma’s, op te slaan. Dezelfde kennis kan daardoor onafhankelijk van tijd en plaats benut worden. In deze benadering is kennis een product met unieke eigenschappen dat beschouwd kan worden als een tastbaar object. Binnen de stock-benadering schenkt men veel aandacht aan het modelleren van kennis.

Verschillende beschrijvingsformalismen worden gebruikt om kennis te vatten in een formaat dat men met intelligente zoekalgoritmen kan benaderen. De bekendste beschrijvingsvorm is het regelformaat. Kennisbanken worden gevuld met regels die een zoekalgoritme vervolgens benut om daaruit nieuwe gegevens af te leiden, op basis van wat reeds bekend is. Ook het

classificeren van documenten met behulp van metainformatie over de documenten kan gezien worden als kennismodellering, evenals het opstellen van een thesaurus voor het ontsluiten van de inhoud van documenten. Zou men de stock-benadering willen typeren aan de hand van een situatie uit de dagelijkse werkelijkheid, dan kan men zeggen dat kennis gezien wordt als een pakje dat op de juiste plaats, op het juiste moment en natuurlijk tegen minimale kosten afgeleverd moet worden; daarmee komt het dicht in de buurt van ‘kennislogistiek’.

Voor het oplossen van vraagstukken op het gebied van kennismanagement richten aanhangers van de stockbenadering zich op kennissystemen, kennisbanken, lessons learned databases, best practices systemen en document retrieval systemen, kortom: op verschillende verschijningsvormen van gemodelleerde kennis.

In de flow-benadering wordt kennis veeleer gebonden gezien aan individuele kenniswerkers: kennis en vooral ervaring zijn niet los te zien van de drager, te weten het individu. Binnen de flow-benadering staat centraal het bevorderen en ondersteunen van communicatie tussen kenniswerkers en het creëren van allerhande ontmoetingsen leermomenten voor individuen en groepen. Om deze stroming te verduidelijken gebruikt men nogal eens de metafoor van de ‘kennismarkt’. De kenniswerkers binnen een organisatie (of een netwerk van organisaties) worden dan beschouwd als consumenten
en aanbieders van kennis, op zoek naar nutsmaximalisatie.

Dat betekent in deze situatie het streven naar een zo goed mogelijke invulling van de persoonlijke behoefte aan kennis. Kennismanagement volgens de flow-benadering is dus primair gericht op het zo soepel mogelijk afstemmen van vraag en aanbod van kennis. Dit resulteert in de instelling van special interest groups, communities of practice en andere communicatie-infrastructuren die bevorderlijk zijn voor het vrijelijk uitwisselen van
ideeën en ervaringen. Aanstelling van speciale functionarissen die tot taak hebben leerervaringen in de organisatie op het spoor te komen en te verspreiden en die mensen daartoe op allerlei manieren met elkaar in contact brengen, is een ander voorbeeld uit de flowbenadering.

Beide benaderingen sluiten elkaar niet uit. Het toerusten van kenniswerkers in organisaties kan prima geschieden door te voorzien in zowel goed benaderbare collecties documenten als in goed gefaciliteerde communicatie tussen kenniswerkers, binnen de organisatie en met collega’s daarbuiten - communicatie die men nog eens kan ondersteunen door inzet van informatietechnologie.

Zoekrobots of intelligent agents kunnen contact leggen tussen mensen met eenzelfde kennisprofiel. Het firefly network (www.firefly.com) is daarvan een aardig voorbeeld. Het laat zien hoe intelligent agents gebruikt kunnen worden bij het bouwen van ‘communities’ die belang stellen in dezelfde kennis.

Kennislogistiek en kennismarkt - Domeinen voor de informatie professional, Eelco Kruizinga (pdf)