De leider als leraar

"De eerste verantwoordelijkheid van een leider is de werkelijkheid te definiëren," aldus Max DePree. De strategische kracht die leidinggevenden kunnen uitoefenen ligt vooral in de steun die zij mensen geven in hun streven naar een accurater en diepgaander beeld van de werkelijkheid waarmee ze bovendien beter toegerust zijn om hun leven naar hun wensen in te richten.

De leider als leraar is geen autoritaire figuur die mensen de 'juiste' visie op de werkelijkheid bijbrengt. Het gaat erom gezamenlijk tot een dieper inzicht van de actuele realiteit te komen.

(...)

Allereerst brengt de leider-leraar de mentalle modellen ten aanzien van belangrijke zaken aan de oppervlakte. Niemand heeft een organisatie, een markt of een technologiein zijn hoofd, wel veronderstellingen. Deze mentale beelden van het functioneren van de wereld hebben een sterke invloed op onze perceptie van problemen en kansen, op de manier waarop we mogelijke handelwijzen vaststellen en onze keuzes maken.

Mentale modellen zijn vaak zo diep verankerd, omdat ze niet onder woorden worden gebracht.

(...)

Maar het werk met mentale modellen gaat verder dan het onthullen van verborgen veronderstellingen. De 'realiteit' betekent voor de meeste mensen in de meeste organisaties: onder druk staan, reageren op crises, beperkingen accepteren. De leider als leraar helpt mensen hun visie op een werkelijkheid te herstructureren, zodat zij verder kunnen kijken dan oppervlakkige omstandigheden en gebeurtenissen. Zo krijgen zij zicht op de onderliggende oorzaken van problemen en op nieuwe mogelijkheden om de toekomst gestalte te geven.

In concreto kunnen de leiders de realiteitsvisie van hun mensen op drie niveaus beïnvloeden: gebeurtenissen, gedragspatronen en systeemstructuren.

Systeemstructuur (generatief)

|

Gedragspatroon (responsief)

|

Gebeurtenissen (reactief)

(...)

Door de bank genomen concentreren leiders van de instellingen zich vandaag de dag op gebeurtenissen en gedragspatronen. Onder hun invloed doen organisaties hetzelfde. Daarom zijn de organisaties van deze tijd vooral reactief, of op z'n gunstigst responsief, maar slechts zelden generatief. In lerende organisaties besteden de leiders daarentegen aandacht aan alle drie de niveaus, maar vooral aan de systeemstructuur. Aan de hand van voorbeelden leren zij mensen in de hele organisatie hetzelfde te doen.

Bron: Peter Senge - Het nieuwe werk van de leider: lerende organisaties bouwen, Managementbriefing