In het boek Dienstbaar Leiderschap beschrijft Tjeb Maris het leiderschapsmodel van Dienstbaar Leiderschap (Servant-Leadership):

Wat is servant-Leadership?

Servant-leadership is een nieuw model van leiderschap waarin het dienen, het verlenen van service aan medewerkers, klanten en organisaties het meest centraal staat. Het stimuleert een spirituele benadering van leiderschap, een gevoel van vertrouwen, eenheid en gespreide verantwoordelijkheid en besluitvaardigheid. ... Servant-leadership omvat een toenemende dienstbaarheid aan anderen, een brede en veelomvattende benadering van werk, een gemeenschapszin en een partnership in het besluitvormingsproces.

Wie is een Servant-Leader?

"Iemand die op de eerste plaats dienaar is". Een eenvoudig antwoord. Het begint met een basaal natuurlijk gevoel, dat iemand wil dienen. Op de allereerste plaats. Dan komt de zorgvuldige keuze om ook leiding te willen geven. Het verschil manifesteert zich in de zorg, die gegeven wordt. Om er zeker van te zijn, dat de behoeften van de hoogste prioriteit van de ander worden vervuld. De beste test of je het goed doet, is volgens Greenleaf: "Diegenen, die je dient, groeien als persoon, worden ze gezonder, wijzer, vrijer, zelfstandiger en ontwikkelen ze zich zo, dat ze ook dienaren willen worden.

Servant-Leadership is geen "quick step" benadering. Je kunt het ook niet even heel snel inplanten in een organisatie. In wezen is Servant-Leadership een lange termijn transformatiebeandering als we het over leven en werk hebben. Dan onstaat ook de potentie om in een breder kader, bijvoorbeeld maatschappelijk, een verandering tot stand te brengen.

Tien karakteriseren van de Servant-Leader

(1) Luisteren

Leiders tonen hun kwaliteit voor een belangrijk deel in hun wijze van communiceren en hun besluitvaardigheid. Capaciteiten die de Servant-Leader kracht en inhoud geeft door zich er op te richten heel aandachtig naar de ander te luisteren: voor de ander wordt duidelijk, dat je begrijpt wat hem bezighoudt. Servant-Leaders willen de werkelijke intenties van een groep mensen leren kennen en helpen verhelderen. Ze willen open staat voor wat gezegd en vooral niet (!) gezegd wordt. Luisteren maakt het ook mogelijk je eigen innnerlijke stem te herkennen en te leren begrijpen wat iemands lichaam, geest en hoofd communiceren. Luisteren, afgewisseld met regelmatige momenten van reflectie, is essentieel voor de groei van een Servant-Leader.

(2) Empathie

Servant-leaders streven er naar anderen te begrijpen op een empatische, invoelende wijze. Mensen hebben het nodig geaccepteerd en herkend te worden in hun specifieke en unieke persoonlijkheid. Men gaat uit van de goede intenties van medewerkers en verwerpt ze niet als mens, ook als men gedwongen is hun gedrag of optreden af te wijzen.

(3) Heel maken

Verhoudingen herstellen en 'helen' is een krachtig instrument voor transformatie en integratie. Een van de krachtigste aspecten van Servant-Leadership is haar vermogen tot het 'helen' van iemands eigen persoon(lijkheid) en de relaties met anderen. ... Servant-Leaders herkennen hun mogelijkheid degene met wie ze in contact komen te helpen 'heel' te worden, met zichzelf in harmonie.

(4) Bewustzijn

Bewustzijn in het algemeen en zelfbewustzijn in het bijzonder maken de Servant-Leader sterk. Wanneer men zich verplicht tot het cultiveren van bewustzijn / oplettendheid kan men zich schrik op de hals halen: je weet maar nooit wat je kunt ontdekken! Bewustzijn helpt om onderwerpen te begrijpen die te maken hebben met ethiek en waarden. Het stelt iemand in staat om de meeste situaties in en vanuit hun totaliteit te bezien.

(5) Overtuigen

Een ander karakteristiek van een Servant-Leader is te vertrouwen op uitleggen en overtuigen in plaats van zich te beroepen op hun 'positie in de organisatie'. Ze proberen anderen niet tot meegaandheid te dwingen, maar hen met argumenten te overtuigen. ... Een Servant-Leader is er op uit binnen een groep consensus op te bouwen.

(6) Conceptualiseren

Servant-Leaders proberen hun vaardigheid te vormen om 'grote dromen te dromen'. Verder denken dan de realiteit van vandaag. Voor veel managers is dit een vaardigheid die discipline en oefening vraagt. Traditionele managers worden in beslag genomen door operationele, 'short-term' doelen. De manager die Servant-Leader wil zijn, moet zijn of haar denken verbreden tot conceptueel denken. Van daaruit kijkend komt hij veelal tot andere besluiten. ... Servant-Leaders zijn geroepen een zorgvuldig evenwicht te zoeken tussen conceptueel denken en op de realiteit van vandaag gerichte benadering: dat maakt hen hoogst effectief.

(7) Vooruitzien

De vaardigheid om de vermoedelijke consequentie van een situatie te 'voorzien' (een mogelijkheid die nauw verbonden is met conceptualiseren) is moeilijk te definiëren maar gemakkelijk te herkennen: zien doet kennen. Vooruitzien stelt de Servant-Leader in staat tot het begrijpen van de lessen van het verleden, de realiteit van het heden en de vermoedelijke consequenties van een beslissing voor de toekomst.

(8) Stewardship: 'beheren' in plaats van 'bezitten'

Peter Block definieerde het zo: "Holding something in trust for another". Greenleaf keek zo naar organisaties: "Bestuur, directie, staf en medewerkers spelen elk een essentiële rol om hun organisatie in stand te houden ten gunste van het grotere goed van de samenleving als geheel. Net als stewardship kent Servant-Leadership dienstbaarheid en de behoeften van de ander als uitgangspunt. Nadruk valt niet op controle, maar op openheid en overtuiging.

(9) Inzet voor de groei van mensen

Servant-Leaders geloven in de intrinsieke waarde van mensen die meer is dan het concrete werk dat ze verrichten. Vandaar dat de Servant-Leader zeer betrokken is bij en zich verantwoordelijk weet voor de persoonlijke, spirituele en professionele groei van ieder individu in zijn of haar organisatie.

(10) Bouwen aan gemeenschap

Servant-Leaders zijn zich er van bewust , dat er veel verloren is gegaan in de recente geschiedenis, nu het menselijk leven naar vorm en inhoud niet meer bepaald wordt door kleine gemeenschappen, maar vooral door grote instituties. Dit bewustzijn brengt de Servant-Leader er toe zich actief bezig te houden met het vormen van 'echte' gemeenschap en verbondenheid onder de mensen die binnen een bedrijf of organisatie werken.

Bron: Dienstbaar Leiderschap, Servant-Leadership - de trend voor de komende eeuw, Tjeb Maris