Volgens Arie de Rover zijn er vier factoren ('niveaus') die bepalend zijn voor je persoonlijkheid:

1. Niveau 1: Gedrag; al het handelen en functioneren, alles wat je zegt en doet, maar ook de manier waarop je het doet en je non-verbale communicatie daarbij.

2. Niveau 2: Talenten en competenties; mogelijkheden én beperkingen die je ontwikkelt om te functioneren. Talenten hebben vaak een genetische oorsprong (intelligentie, fysieke mogelijkheden, expressieve talenten of motoriek), maar moeten wel ontwikkeld worden. Als je op dit tweede niveau verandert, dan verandert je doen vanzelf.

3. Niveau 3: Drijfveren en overtuigingen;  mensen hebben – in tegenstelling tot de dieren – de capaciteit om te reflecteren. "Een mens is zich bewust van zijn bestaan en kan ‘denkend’ door het leven gaan. Op dit niveau zitten de mentale keuzes die je maakt. Daarbij heb je de mogelijkheid om niet alleen inhoudelijk te kiezen (Wat wil ik?), maar ook de keuze voor een bepaalde wilskracht (Hoe graag wil ik het? Wat wil ik het liefst?). Het gaat hier om je drijfveren en je normen en waarden. Dit is de stuurhut van je leven – de vraag is: Wat is je kompas? Sta je eigenlijk wel aan het stuur? De keuzes op dit wilsniveau hebben hiërarchische invloed op de ontwikkeling en inzet van je talenten en op het gedrag dat daaruit voortvloeit".

4. Niveau 4: Identiteit; de kern van je persoonlijkheid, de essentie van het mens-zijn (je ‘ziel’ of ‘diepste ik’). De meest wezenlijke mogelijkheid van alle geestelijke vermogens is dat mensen in staat zijn om betekenis te geven aan anderen en aan dingen in het leven: "Als mens heb je een aangeboren behoefte aan betekenis en zin. Die behoefte is zo sterk, dat mensen die zinloosheid ervaren in hun leven vaak liever dood zouden zijn".

De vier niveaus vormen samen iemands persoonlijkheid en staan in een onderlinge hiërarchie. Veranderingen op een hoger niveau hebben effect op de niveaus eronder. Als er op een lager niveau veranderingen zijn, kán dat effect hebben op hogere niveaus, maar dat hoeft niet. Als je echt wilt veranderen, moet je dus niet met de onderste treden beginnen, maar met de bovenste; een trap veeg je - aldus De Rover - van boven naar beneden.

Identiteitshonger

Volgens De Rover is het belangrijkste 'object' om betekenis aan toe te kennen de mens zelf is. De betekenis en de waarde die jij ontvangt of jezelf toedicht, bepaalt de kracht van je identiteit. De Rover stelt dat de mens ten diepste verlangt naar betekenis en zekerheid in zijn of haar identiteit: Wat de maag is voor het lichaam, is je identiteit voor je persoonlijkheid. Zoals je lichaam voedsel nodig heeft om te functioneren, moet ook je persoonlijkheid gevoed worden. Bij je lichaam gaat dat via je maag, bij je persoonlijkheid via je identiteit. Je identiteit hongert naar betekenis en zekerheid. Dit is wat alle mensen ten diepste drijft. De vraag is: Waar haal jij je ‘identiteitsvoedsel’ vandaan?" De 'identiteitshonger' is volgens De Rover de drijvende kracht waardoor een mens zich het meest sturen (niveau 3) en zijn talenten (niveau 2) en gedrag (niveau 1) bepalen.

De Rover stelt dat je identiteit in contact staat met twee heel verschillende omgevingen, die hij de plaatsen noemt 'om je identiteitshonger te stillen' omdat ze je kunnen voorzien van voorzien van betekenis en zekerheid: (a) de zichtbaar waarneembare wereld ('natuurlijk voedsel') en (b) spirituele omgeving (spirituatiliteit, 'geestelijk voedsel').

"Het is een natuurlijk en logisch proces dat een mens zijn identiteit vooral voedt met wat de zintuiglijk waarneembare wereld hem te bieden heeft aan zekerheid en betekenis. Daarom wordt dit ook wel een ‘naturalistisch leven’ genoemd. Waarschijnlijk herken je dat wel. Je verlangen naar erkenning, waardering, liefde en zekerheden wordt dan vervuld door menselijke relaties en materiële bezittingen. Oftewel: je voelt je geliefd omdat je een leuke man of vrouw hebt, en je voelt je zeker omdat je een geslaagde loopbaan hebt met een bovengemiddeld inkomen en een niet onaardige auto van de zaak. Kennelijk doe je het nog niet zo slecht.

Dit leven voltrekt zich op een heel natuurlijke wijze. Bij de start van je leven – je geboorte – ben je immers volledig afhankelijk van de zorg en aandacht van anderen. Je zelfredzaamheid is nihil. Het is dus een vertrouwd patroon om bij het opgroeien en ouder worden in die afhankelijkheid te blijven leven. Naast de waardering van je ouders, worden de aandacht en erkenning van vrienden, leerkrachten, studiegenoten, collega’s en concurrenten belangrijk.

Hoe logisch ook, er zit een addertje onder het gras. Om je identiteit te voeden ben je immers afhankelijk van je omgeving, en: je omgeving stelt eisen aan het verlenen van de betekenis en zekerheid die jij nodig hebt om te leven. Die eisen liggen op het terrein van je gedrag (niveau 1), je competenties (niveau 2) of je persoonlijke overtuigingen (niveau 3). Pas als je voldoet aan eisen – zoals gewenst gedrag, bepaalde prestaties, schoonheid, bezittingen, denkbeelden of voorkeuren – hoor je erbij en kun je rekenen op erkenning en waardering. Dit afhankelijke leven wordt daarom ook wel een transactioneel leven genoemd. Daarin zit het woord transactie. Het is een leven op basis van 'voor wat hoort wat'.

Dit model laat in één oogopslag zien waarom veel mensen zich zo opgejaagd en gestrest voelen. Misschien krijg je vandaag waardering vanwege je prestaties, maar zul je morgen opnieuw voldoende kunnen presteren? Wat als jongere collega’s je straks voorbijstreven? Waardeert je man je nog steeds als je niet meer zo energiek, slank en rimpelloos bent? Zouden je vrienden je nog steeds waarderen als ze je verborgen kanten zouden kennen...?"

Bij de zichtbaar waarneembare gaat het om je sociale context van familie, vrienden, collega’s en buurtgenoten. De Rover stelt dat als het gaat om de relatie tussen de 'zichtbare waarneembare wereld' en iemands identiteit de eerste driepersoonlijkheids niveaus (gedrag, talenten en competenties, en drijfveren en overtuigingen) je identiteit als het ware bedekken, ze zitten ertussen in. Dit is volgens hem een belangrijk verschil met 'geestelijke voeding' die rechtstreeks je identiteit binnenkomt in je geest. Je gedrag (niveau 1), je competenties (niveau 2) en je persoonlijke drijfveren (niveau 3) zitten er niet meer tussen.

De Rover stelt dat de twee omgevingen niet alleen schematisch, maar ook letterlijk tegenover elkaar staan: "(z)e zijn zo wezensvreemd aan elkaar, dat ze niet te vermengen zijn. De keuze voor welke van beide voedingsbronnen je kiest, is daarom een radicale keuze". Voor wat betreft keuze van het 'geestelijk voedsel', is een brede menukaart beschikbaar. De Rover kiest hierbij zelf voor het menu van het christelijk geloof.

Bron: Arie de Rover, artikel "Jij en Gods genade" in CV Koers, 4 maart 2011