Om mezelf te verdiepen in de wondere wereld van witte wijn, hieronder een - groeiende - verzameling van (smaak)beschrijvingen van een aantal witte druivensoorten:
- Chenin Blanc
- Chardonay
- Grüner Veltliner
- Muscat
- Pinot blanc
- Pinot Gris
- Gewürztraminer
- Rías Baixas
- Riesling
- Sauvignon Blanc
- Torrontés
- Viognier
Zeer veelzijdige druif. Er kunnen zowel droge, zoete als mousserende wijnen van gemaakt worden. De kleur varieert van transparant tot donkergeel. De Noord-Franse wijnen vinden we vooral in de Loire, ze hebben vaak hoge zuren en aroma's van appel, peer, citrus, nat stro, bloemen en een zweem van honing.
Rijpe wijnen ontwikkelen geuren van meloen, noten, boenwas en honing. De zoete dessertwijn uit dezelfde Loirestreek, hebben een heerlijke honingachtig aroma, aangevuld met limoen, gedroogde vruchten en toast. Met de jaren worden hier tonen van specerijen en hazelnoot aan toegevoegd. De hoge zuurgraad blijft hier altijd aanwezig. Dit maakt de chenin blanc ook bijzonder geschikt voor mousserende wijnen die zowel in de Loire als in Argentinië gemaakt worden.
De chenin blanc komt van oorsprong uit de Midden-Loire, waar hij sinds de negende eeuw wordt aangeplant. Ook zuidelijker in de Languedoc, wordt chenin blanc wel aangeplant, maar nergens behaalt deze druif zulke mooie resultaten als in de Loire. (...) In 1965 was de chenin blanc een van de eerste druiven die Jan van Riebeeck aanplante in Zuid-Afrika. De druif is daar bekend als steen. Dus als je dat op het etiket ziet staan weet je dat je een chenin blanc te pakken hebt. Het is Zuid-Afrika's meest aangeplante witte druif. In de negentiende eeuw deed de chenin blanc zijn intrede in Austratlië en in Californië is de chenin blanc inmiddels de derde meest aangeplante witte druif. Verder komen we hem ook tegen in Nieuw-Zeeland, Argentinië.
De laatrijpende chenin blanc doet het heel goed in warme klimaten waar andere druivenrassen het soms moeilijk hebben. Hij is immuun voor veel ziekten. In de nieuwe wereld is de chenin blanc zo geliefd vanwege zijn betrouwbare zuurgraad die hij weet te behouden in hete gebieden. Dit voorkomt dat deze, soms alledaagse, wijnen slap overkomen. Zuurgraad betekent niet dat de wijn zuur smaakt. Het geeft aan dat er naast zoet ook genoeg zuur in een druif zit om tot een mooie uitgebalanceerde wijn te komen.
Fruitige aroma's die variëren van appel in koelere wijngebieden tot tropische vruchten, met name ananas, in warmere gebieden. De chardonnay kan ook aardse aroma's hebben zoals paddestoelen of mineralen. Chardonnay heeft een redelijk hoog tot hoog zuurgehalte en kan rijk en vol van karakter zijn, afhankelijk van de plaats waar de druiven zijn geteeld en hoe de wijn is gemaakt.
Van oudsher zijn chardonnay-wijnen droog.
Chardonnay is de basis van champagne en Chablis, en van beroemde witte Bourgognes als Meursault. Chardonay kan heel verschillend smaken, afhankelijk van bodem, klimaat en productietechnieken.
Bekendste druivenras met brede, uitbundige charmes, relatief hoog alcoholgehalte, laag zurengehalte en gebrek aan krachtige geur.
Gewürztraminer
Gewürtztraminer is Duits voor 'pikante druik uit Tramin, een plaats in het Duits-talige gebied in Noord-Italië. De Italianen zelf noemen de stad Terlano, maar de druif wordt door de hele wereld gewürztraminer genoemd.
De gewürtztraminer is een exotische druif waar diepgekleurde, aromatische wijnen van worden gemaakt. Het typerende van een gewürztraminer-wijnen is een aroma dat zweemt naar rozen en lychees. Hoewel de wijn ruikt naar bloemen en fruit en uitgesproken aroma's van exotisch fruit en bloemen heeft, is hij in feite droog.
De gewürtztraminer-druif heeft door de bank genomen een hoog suikergehalte maar een laag zuurgehalte. De wijnen die ervan worden gemaakt hebben daarom een hoog alcoholpercentage en zijn zacht.
Belangrijke wijnstok, over de hele wereld verbouwd voor de productie van diepgekleurde (dankzij de roze schillen), volle witte wijnen met de kenmerkende geur van lychees. Rijpt steevast tot een zeer hoog alcoholniveau en kan riskant inboeten aan zuren.
Witte wijn die zorgt voor goudgele wijnen met een zeer aanwezig bouquet. Gewürz betekent dan ook kruidig in het Duits. Gewürztraminer is een van de meest aromatische en geurige van alle witte druiven. Hij wordt wel als geparfumeerd omschreven: rijp, sappig en zeer geconcentreerd. Voor veel wijndrinkers is dit de eerste wijn die ze blind zullen herkennen aan zijn herkenbare geur van rozen, lychees, banaan (jonge wijn) , druiven, gekookt fruit, gerookt spek, kaneel, gember (gerijpte wijn), karamel en tropisch fruit. De wijnen heeft vaak een lange afdronk. Hij komt vooral uit de Franse Elzas, waar de Gewurztraminer (zonder umlaut) 'de Keizer' wordt genoemd. Oorspronkelijk is het echter een mutatie van de traminer druif. Deze druif komt uit het dorpje Tramin (Zuid-Tirol) in Noord-Italië, waar deze - vreemd genoeg - minder resultaten levert dan in de Elzas, met zijn rijke kalkbodem. De ijzersterke Gewürztraminer is vroegrijpend en geeft de beste resultaten in relatief koele gebieden. Wanneer deze druif te snel rijp wordt kan hij bitter en olieachtig worden. Buiten de Elzas wordt de gewürztraminer ook verbouwd in Duitsland, Italië, Spanje, Australië, Nieuw-Zeeland, Chili en Californië.
De Gewürztraminer is meestal rijk aan alcohol, vanwege zijn natuurlijke hoge gehalte aan suikers. Suikers in de druif zetten zich tijdens de vergisting om in alcohol en koolzuurgas. Als je alle suikers laat vergisten krijg je een droge wijn. Het aromatische karakter van deze druif betekent dus niet dat de wijnen per se zoet zijn; dat hangt van de wijnboer af. Wanneer hij de druiven laat oogst kan hij zoete wijn maken. De druiven zijn dan een beetje ingedroogd, waardoor het suikergehalte en de concentratie toenemen. De opbrengst, dus het aantal liters sap, is echter erg laag. Deze dessertwijnen zijn dan ook nooit goedkoop. Op het etiket staat dan: vendange tardive, hetgeen late oogst betekent. Dat is dus per definitie zoet wijn. Meestal wordt de Gewürztraminer als monocépage (geen andere druivenrassen erbij) gebotteld, omdat hij zo karakteristiek is. De druif heeft een roze tot lichtrood uiterlijk. Het voornaamste gevolg hiervan is dat de Gewürztraminer een van de donkerste wijnen is die er zijn.
Oostenrijkse druivenspecialiteit. Geeft verfrissende, peperige wijnen die echt kunnen sprankelen.
Bovenal de witte druif van Oostenrijk. Eenderde van alle Oostenrijkse wijngaarden is ermee beplant. Hoge rendementen en hoge zuren zijn de opvallendste eigenschappen. Dat levert dus bekkentrekkers op - aldus Nicolaas Klei, niet geschikt voor gevoelig tandvlees.
Grote, sterke vertakte druivenfamillie die als een der weinige wijnen levert die echt naar druiven geuren en smake. Muscat-wijnstokken gedijen veelal in hete klimaten en geven druiven in allerlei tinten van groenig geel, via roze tot donkerbruin, maar ze leveren bijna allemaal wijn die althans in zijn jeugd wit is geweest. Ze gaven vroeger rijke, zware dessertwijnen, maar worden steeds meer verwerkt tot (vrij) droge tafelwijnen.
Een witte mutatie van de Pinot Gris en daarom verwant aan Pinoit Noir. Staat veel aangeplant in de Elzas, Noord-Italië en in Duitsland en Oostenrijk.
Pinot Gris
De pinot gris-druif is een van de druivenvariëteiten die pinot heten. Wijnen die van de pinot gris worden gemaakt, zijn vaak dieper van kleur dan de meeste witte wijnen. Ze zijn redelijk vol tot vol van smaak, hebben een tamelijk laag zuurgehalte en min of meer neutrale aroma's. Soms kan er van de geur en het aroma een suggestie van vruchtenschillen uitgaan, zoals perzik- of sinaasappelschil.
Steeds populairder lid van de pinot-familie, een versie met roze schil van pinot noir die diepgekleurde, volle, zachte, licht aromatische witte wijnen met massa's extract kan opleveren, al plegen de Italianen, die er, als pinot grigio, veel meer telen dan pinot blanco, hem te plukken voordat hij deze kenmerken kan ontwikkelen.
Rías Baixas
Het gebied Rías Baixas met zijn koele klimaat is vooral bekend om zijn witte wijnen, waarvan de meeste worden gemaakt van Albariño.
Het wijngebied ligt in Galicië, waar de druif Albariño domineert met een aanplanting van 90%.
De wijn kenmerkt zich door een goudgele kleur met groene nuances. De wijn heeft een aroma van tropisch fruit, zoals ananas en mango. Strakdroge en frisse smaak met een goede alans.
De wijn is vol en heeft een lange maar zachte afdronk.
Riesling
De riesling toont zijn klasse slechts op een paar plaatsen buiten Duitsland. De Elzas in Frankrijk is het enige gebied in Europa waar hij goed gedijt.
Riesling is vaak lichten verfrissend. Riesling-wijnen worden over het algemeen verondersteld zoet te zijn, en veel riesling-wijnen zijn dat oo, maar net zovel zijn dat niet.
Een hoog zuurgehalte, een laag tot redelijk laag alcoholpercentage, en aroma's die uiteenlopen van fruitig tot bloemachti tot mineraalachtig zijn de handelsmerken van riesling-wijnen.
Wijn op basis van Riesling bevat weinig alcohol, veel fruitige zuren. Riesling rijpt vrij vroeg, zodat het sap in een heet klimaat al lang overrijp en slap kan zijn voor er interessante smaken in de druiven zijn ontstaan. In een zeer koel klimaat wordt hij beschouwd als een laatrijpende verwant van de vele vroegrijpende variëteiten die speciaal voor deze korte zomers zijn gekweekt.
De riesling komt van oorsprong uit Duitsland. Nog steeds is de Riesling Duitslands belangrijkste en meest aangeplante druivenras. De bekendste Rieslings komen uit de West-Duitse Moezelstreek. Maar ook in Frankrijk, in de Elzas, staat veel Riesling en wordt hij wel de koning genoemd.
Zelfs in Noord-Italië, delen van Australië en de VS komen we de Riesling tegen. De Rieslingrank is bestand tegen kou en rijpt laat, meestal pas eind september of begin oktober. Hij is vooral geschikt voor de wat koelere streken. In te hete gebieden verliest de Riesling zijn frisheid en aroma. De druif heeft het vermogen het terroir heel goed uit te drukken in wijn. Dit uit zich bijvoorbeeld in de mineraliteit in de wijn.
In de jonge Rieslingwijnen proef je vaak citrus, bloemen en mineralen. Rijpere wijnen ruiken vaak een beetje naar diesel. De kenner herkent hem daar onmiddellijk aan. De Fransen noemen dit de goût de pétrol. Het klinkt misschien niet zo lekker, maar deze geur en smaak wordt door Rieslingliefhebbers hoog gewaardeerd. De Rieslings uit de Elzas zijn vaak wat voller van smaak en hebben een wat hoger alcoholpercentage dan de Duitse variant. Rieslings vind je in een heel scala van droog, via halfzoet tot echt zoete dessertwijnen.
Altijd, of je nu een droog of zoeter exemplaar proeft, wordt de Rieslin gekenmerkt door een zuurtje. dit zuurgehalte zorgt er ook voor dat de wijn bewaarpotentie heeft.
Vaak kortweg sauvigon genoemd.
Hoog zuurgehalte.
Aroma's van deze druif kunnen sterk neigen naar kruiden of gras.
Sauvignon Blanc-wijnen zijn licht tot halfzwaar van karakter en meestal droog. Naast een kruidig karakter (soms grassig genoemd) wordt de sauvignon blanc gekenmerkt door minerale en groenteachtige aroma's, en in warmere klimaten door het fruitige karakter van bijvoorbeeld een rijpe meloen.
Staalachtige, droge ...
Sauvignon blanc gedijt het best in een vrij koel klimaat; in Frankrijk zijn de beroemdste voorbeelden Sancerre en Pouilly-Fumé uit het Loire-gebied.
Sauvignon is frisser dan Chardonnay. Sauvignon staat bekend om zijn aroma's van pasgemaaid gras, zwartebessenblad, kruisbessen en , opmerkelijk maar onmiskenbaar, kattenpis.
Zeer populaire variëteit die in de hele wereld in verfrissende, droge, aromatische en zeer kenmerkende wijnen geeft. De geur is scherp en doordringend (anders dan die van chardonay) en wekt bij proevers zulke uiteenlopende impressies als kruisbessen, brandnetels, gekneusd zwartebessenblad en af en toe kat. Gaandeweg kunnen er andere aroma's ontstaan die herinneren aan asperge uit blik.
Galicische variëteit en een specialiteit van Ribeiro, maar veel meer verbouwd in Argentinië, waar hij volle, verfrissende wijnen geeft met een kenmerkend en zelfverzekerd aroma niet ongelijk muscat. Het is waarschijnlijk, maar niet bewezen dat de wijnstok door Galicische immigranten naar Argentinië is gebracht.
Viognier
Druif uit het Rhônedal
Bloemenaroma's, subtile abrikozen smaak, halfzwaar tot zwaar.
Fruitige witte wijn met hinten van vers geplukte bloemen, rijpe abrizoen en ananas, in de smaak indrukken van verse noten, rijpe abrikoos en ananas.
BLoemige en fruitige smaken
Intense droge witte wijn.
Stevigheid van het aroma en de pikante smaak doen denken aan Gewürztraminer.
Goede Viogniers zijn volumineuze schoonheden met bekoorlijke, maar vluchtige perzik- en abrikozengeuren. De stevigheid van het aroma en de pikante smaakt doen denken aan Gewürztraminer.
De wijnstok kan pover presteren in koelere klimaten. De volle wijnen ervan hebben een kenmerkend parfum van gedroogde abrikozen en bijna niets van muskus. De wijn laat zich het best jong drinken. Door zijn krachtige aroma blijf hij goed overeind in melanges.
DO in Galicië, NOORDWEST-SPANJE, berucht om z'n regen, beroemd om z'n Albarino-wijn. In Galicië spreekt men van galego, dat klinkt als gaelic. Dit is keltenland, compleet anders dan de rest van Spanje.
Bron:
- Wijn voor dummies, Mary Ewing-Mulligan & Ed McCarthy,
- Rood, Wit, Rosé - de druif, de streek en meer onmisbare wijnfeiten, Jonathan Ray,
- Jane's Robinson's Wijncursus
- Tot op de bodem, Nicolaas Klei
