Peter Thuis en Rienk Stuive gaan in hun boek Bedrijfskunde integraal in op processen en maken hierbij onderscheid in primaire, ondersteunende en sturende processen:
Wat is het primaire proces?
Het primaire proces beschrijft de kernactiviteiten van een bedrijf. Waar draait het bijvoorbeeld om bij een hoge school? Waar draait het om bij een groothandel in groente? Waar draait het om bij een groot sportmerk als Nike? Bij een hogeschool gaat het om het opleiden van studenten en het uitvoeren van toegepast onderzoek. Bij een groothandel in groente gaat het om in- en verkopen van groente aan de zakelijke markt. Bij Nike gaat het om het ontwikkelen en vermarkten van sportartikelen.
(...)
Wanneer je op een procesmatige manier naar een bedrijf kijkt, is het belangrijk om te letten op drie specifieke aspecten. Deze aspecten zijn:
1. Effectiviteit: wat is het beoogde effect van dit proces en wordt dit effect
2. Efficiëntie: met hoeveel middelen, zoals geld, arbeid en tijd, wordt het uiteindelijke doel van het proces behaald?
3. Besturing: hoe kan het proces worden bestuurd? Kan er worden bijgestuurd? Bestaat überhaupt de mogelijkheid om het proces te besturen?
Primaire en secundaire processen
In bedrijven tref je vele verschillende soorten processen aan. Het belangrijkste onderscheid tussen al die processen is het onderscheid tussen:
1. Primaire processen. Deze bedrijfsprocessen [die de kern van het bedrijf vormen].
2. Ondersteunende processen. Deze processen in bedrijven zijn ondersteunend aan de primaire processen.
3. Sturende processen. Deze processen worden ook wel managementprocessen genoemd. Bij sturende processen gaat het om het aansturen en controleren van processen, bijvoorbeeld het primaire proces of ondersteunende processen. Hierbij gaat het om zaken als plannen, controleren, evalueren en bijsturen.
Kernactiviteiten, primaire functies en primair proces
Datgene waar het in een bedrijf om gaat noemt de bedrijfskunde de kernactiviteiten van een bedrijf. Deze kernactiviteiten kun je weer onderverdelen in een aantal essentiële deelhandelingen. Deze essentiële deelhandelingen heten primaire functies en de primaire functies bij elkaar vormen het primaire proces. Dus wanneer de kernactiviteit van HEMA is het verhandelen van huishoudelijke artikelen, dan zijn de primaire functies: het inkopen, het logistieke inkoop-proces om de producten in de winkel te krijgen, het vermarkten, het verkopen en het leveren van service.
(...)
Transformatie
Tijdens het primaire proces is er sprake van een transformatieproces. Terwijl het uiteindelijke product wordt voortgestuwd door het productieproces zal het product tijdens elke stap een transformatie ondervinden. Tijdens deze transformatie zal er waarde worden toegevoegd aan het product. Grondstoffen worden bewerkt en behandeld tot halffabricaten. Halffabricaten worden geassembleerd tot deelproducten en deelproducten worden uiteindelijk samengevoegd tot eindproduct.
